روایات عاشورایی مقاتل الطالبیین ابوالفرج اصفهانی در میزان نقد و بررسی

محسن رفعت^۱

محمد کاظم رحمان ستایش^۲

چکیده

مقتل الحسین علیه السلام موجود در کتاب مقاتل الطالبیین ابوالفرج اصفهانی از جمله مقاتل بر جای مانده و قدیمی است که البته همچون سایر کتب تاریخی و روایی از هجمه تحریفات عاشورایی مصون نمانده، چنان که ما را در بعضی از مطالب مربوط به جریان عاشورا در تردید قرار می‌دهد. با مقایسه مقتل اصفهانی با مقتل موجود در تاریخ طبری روایت شده از ابومخنف، می‌توان شباهت‌هایی از آن را دریافت. روایت ابوالفرج ترکیبی است از روایت راویانی مانند ابو مخنف، عمار دهنی و جابر جعفی، بنا بر این، روایت او روایت نقل به معنا است. به همین دلیل باید در روایاتی که به نظر می‌رسد نقل به معنا است و در کتب روایی تاریخی ثبت شده، دقت دوچندان داشت. این مقتل در برخی موارد با وقایع مسلم و یا روایات تاریخی ناسازگار بوده و در مواردی شأن امام معصوم علیه السلام و یا خاندان معصومان علیهم السلام خدشه‌دار شده و پایه و اساسی برای نقل علمای شیعی در قرن‌های بعد شده است.

کلیدواژه‌ها: مقاتل الطالبیین، مقتل الحسین علیه السلام، ابوالفرج اصفهانی، روایات عاشورایی، تحریفات عاشورا.

مقدمه

تحریف از مهم‌ترین مسائلی است که پس از هر واقعه و رخداد امکان بروز و ظهور دارد. پس از واقعه عاشورا _ که در برهه‌ای از زمان به رخ داد _ نقل اخبار و ذکر رخدادها و وقایع آن