آثار ايثار

ايثار، نقطه مقابل استئثار (انحصارطلبى) است. هر چه استئثار براى جامعه مطلوب انسانى زيانبار، و براى وحدت و انسجام آن، ويرانگر است،[۱]ايثار، سودمند و سازنده است.

اسلام، در مقابل مكاتب مادّى ـ كه فرهنگ خودخواهى و خودپرستى را تبليغ و ترويج مى كنند ـ، خودخواهى را ريشه مفاسد فردى و اجتماعى مى داند و با ترويج فرهنگ ايثار و از خودگذشتگى مى خواهد اين ريشه خطرناك را بخشكاند.

البته با يك نگاه دقيق و عميق، در مى يابيم كه اسلام، با اين اقدام، خودخواهى فطرى انسان را هدايت، و منافع واقعى و درازْ مدّت او را تأمين كرده است. انسان هاى ايثارگر، در واقع، خود را مى سازند و منافع حقيقى و هميشگى خود را تأمين مى كنند و به تعبير قرآن كريم:

«إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لِأَنفُسِكُمْ.[۲]

اگر نيكى كنيد، به خودتان نيكى كرده ايد» .

به عكس، مادّى گرايان و خودخواهان، خود را تباه مى كنند و منافع حقيقى و هميشگى خود را از دست مى دهند و به تعبير دقيق قرآن كريم، فراموشى خدا، در واقع، فراموشى خويش است:

«نَسُواْ اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ.[۳]

خدا را فراموش كردند. خداوند هم آنان را دچار خودْفراموشى كرد» .

بدين سان، گسترش فرهنگ ايثار در جامعه، نه تنها منافع شخصى ايثارگران را تهديد نمى كند، بلكه آنان را محبوب خدا[۴]و خلق مى نمايد[۵]و موجب دستيابى آنان به بهترين زندگى ها در جهان جاويد مى شود.[۶]علاوه بر اين، ريشه مفاسد اجتماعى را نيز مى سوزاند و منافع مادّى و معنوى جامعه بشر را تأمين مى نمايد.

قرآن كريم، در ذيل آيه ايثار، بركات فردى و اجتماعى آن را در يك جمله خلاصه كرده، مى فرمايد:

«وَ مَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.[۷]

و آنها كه از خسّت نفس خويش، مصون بمانند، آنان، همان رستگاران اند» .

فَلاح، از مهم ترين بركاتِ ايثار و مبارزه با خودخواهى و خسّت است، و آن، عبارت است از : كاميابى و رسيدن به همه خواست هاى حقيقىِ فردى و اجتماعى.[۸]