احاديثى كه مقصود از اهل بيت در آيه تطهير را بطور مستقيم و غير مستقيم بيان كرده اند به پنج دسته تقسيم مى شوند: ...
احاديثى كه مقصود از اهل بيت در آيه تطهير را بطور مستقيم و غير مستقيم بيان كرده اند به پنج دسته تقسيم مى شوند:
دسته اوّل: احاديثى كه در شأن نزول آيه تطهير وارد شده است. اين احاديث بطور مشخّص و روشن، گروه خاصّى از خويشان پيامبراسلام صلى الله عليه و آله : على، فاطمه، حسن و حسين ـ صلوات اللّه عليهم اجمعين ـ را به عنوان مصاديق «اهل البيت» معرفى و اين عنوان را از ديگر خويشان آن حضرت سلب كرده است.
محدّثان اهل سنّت اين دسته از احاديث را از چهار تن از خويشان پيامبر صلى الله عليه و آله : على بن ابى طالب، حسن بن على، حسين بن على و على بن الحسين عليهم السلامو دو تن[۱]از همسران آن حضرت صلى الله عليه و آله : امّ سلمه و عائشه[۲]و هفت تن از اصحاب ايشان: ابو سعيد خدرى، براء بن عازب، جابر بن عبداللّه انصارى، زينت دخت ابو سلمه، سعد بن ابى وقّاص، صبيح غلام امّ سلمه و عبداللّه بن جعفر نقل كرده اند[۳].
محدّثان شيعه نيز اين دسته از روايات را از هفت تن از اهل بيت رسول اللّه صلى الله عليه و آله : امام على عليه السلام، امام حسن بن على عليه السلام، امام حسين بن على عليه السلام، امام على بن الحسين عليه السلام، امام محمّد بن على الباقر عليه السلام، امام جعفر بن محمّد الصادق عليه السلام و امام على بن موسى الرضا عليه السلا م[۴]و نيز دو تن از همسران پيامبر صلى الله عليه و آله ام سلمه و عائشه[۵]و دو تن از اصحاب آن حضرت صلى الله عليه و آله : جابر بن عبداللّه و سعد بن ابى وقّاص نقل كرده اند[۶].
دسته دوم: احاديثى كه درباره تفسير عملى پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله از آيه تطهير وارد شده است و آن رواياتى است كه تأكيد مى كند پس از نزول آيه تطهير ماهها بلكه هر روز هنگام نماز صبح، پيامبر صلى الله عليه و آله درِ خانه على و فاطمه عليهماالسلاممى آمد و پس از سلام و دعوت براى نماز، آيه تطهير را قرائت مى فرمود.
محدّثان بزرگ فريقين اين واقعه را از بزرگان اصحاب و اهل بيت رسول اللّه صلى الله عليه و آله روايت كرده اند[۷].
دسته سوم: احاديثى كه بدون اشاره به آيه تطهير، مصاديق «اهل بيت» را منطبق با آن چه در دسته اوّل و دوم ذكر شد معرفى مى كنند. شمار اين دسته از روايات كه در فصول و ابواب گوناگون اين كتاب خواهد آمد بسيار فراوانتر از دسته اوّل و دوم است[۸].
دسته چهارم: احاديثى كه بدون مشخّص كردن مصاديق «اهل بيت» فضايل يا حقوقى براى اين عنوان مطرح مى كنند و احاديثى ديگر بدون ذكر اين عنوان همان فضائل و حقوق را براى مصاديق «اهل بيت» مطرح مى كنند.
براى نمونه پيامبر صلى الله عليه و آله مى فرمايد: «هر كه ما اهل بيت را در راه خدا دوست بدارد با ما برانگيخته خواهد شد و ما او را با خود به بهشت بريم»[۹]و در حديثى ديگر آن حضرت دست فرزندانش حسن و حسين عليهماالسلامرا مى گيرد و مى فرمايد: «هر كه من و اين دو و والدين اين دو را دوست بدارد در روز رستخير با من هم منزلت خواهد بود»[۱۰]و در حديثى ديگر مى فرمايد: «شما را در رعايت حقوق اهل بيتم به خدا سوگند مى دهم»[۱۱]و در حديث ديگرى مى فرمايد: «خدا را خدا را در حقّ عترت و اهل بيتم، همانا فاطمه پاره تن من است و دو فرزند او دو بازوى منند و من و شوى او يك پرتويم»[۱۲].
شمار اين دسته از احاديث بيش از دسته هاى سه گانه اى است كه بيانش گذشت و در لابلاى اين كتاب در بخشهاى مختلف، شمار قابل توجّهى از آنها را ملاحظه خواهيد كرد.
دسته پنجم: احاديثى كه وقتى آنها را در كنار هم مى نهيم روشن مى شود كه فرزندان حسين عليه السلام تا امام مهدى عليه السلام همگى در حكم اصحاب كساء هستند و آيه تطهير آنها را در بر مى گيرد و اين همچون احاديث فصل پنجم و ششم بخش يكم و بيشتر احاديث بخش دوم تا دوازدهم مى باشد.
[۱]
نگاه كنيد به القسم الأوّل / الفصل الثالث : أهل البيت ومعنى أهل البيت عليهم السلام .
[۲]
نگاه كنيد به القسم الأوّل / الفصل الأوّل : أزواج النبيّ ومعنى أهل البيت عليهم السلام .
[۳]
نگاه كنيد به القسم الأوّل / الفصل الثاني : أصحاب النبيّ ومعنى أهل البيت عليهم السلام (۲ / ۱ ، ۲ / ۶ ، ۲ / ۸ ، ۲ / ۱۰ ، ۲ / ۱۱ ، ۲ / ۱۳) .
[۴]
نگاه كنيد به القسم الأوّل / الفصل الثالث : أهل البيت ومعنى أهل البيت عليهم السلام .
[۵]
نگاه كنيد به القسم الأوّل / الفصل الأوّل : أزواج النبيّ ومعنى أهل البيت عليهم السلام .
[۶]
نگاه كنيد به : القسم الأوّل / الفصل الثاني : أصحاب النبيّ ومعنى أهل البيت عليهم السلام (۲ / ۸، ۲ / ۱۱) ، و نگاه كنيد به سخن علامه طباطبايى در تفسير الميزان ج ۱۶ ، ص ۳۱۱ آنجا كه روايت هاى پيرامون نزول آيه تطهير در شأن پيامبر و اهل بيت آورده است. همچنين فرموده است : اين روايت ها از هفتاد متجاوز است و آنچه از اهل سنت نقل شده بيش از آنست كه از شيعه روايت شده است. اهل سنت از راويان مختلفى چون ام سلمه، عايشه، ابى سعيد خدرى، واثلة بن اسقع، ابى حمراء، ابن عباس، ثوبان، عبداللّه بن جعفر، امام على عليه السلام و امام حسن عليه السلامنزديك به چهل نفر روايت كرده اند.
شيعه اين احاديث را از امام على عليه السلام ، امام سجاد عليه السلام ، امام باقر عليه السلام ، امام صادق عليه السلام ، ام سلمه ، ابو ذر ، ابو الاسود دوئلى ، عمرو بن ميمون ، سعد بن ابى وقاص نزديك به سى و چند نفر روايت كرده است .
[۷]
نگاه كنيد به : القسم الأوّل / الفصل الرابع : تسليم النبيّ صلى الله عليه و آله على أهل البيت عليهم السلام .
[۸]
نگاه كنيد به : القسم الأوّل / الفصل الثاني : أصحاب النبيّ ومعنى أهل البيت عليهم السلام (۴ / ۲، ۷ / ۲، ۸ / ۲، ۱۴/۲) .
[۹]
نگاه كنيد به : ص ۶۶۲ / ۱۰۴۰ .
[۱۰]
نگاه كنيد به : ص ۶۶۰ / ۱۰۳۶ .
[۱۱]
نگاه كنيد به : ص ۵۴۶ / ۷۸۸ .
[۱۲]
نگاه كنيد به : ص ۵۴۸ / ۸۰۰ .
