مطالعات فهم حدیث

نشریه علمی - پژوهشی «مطالعات فهم حدیث» تلاش دارد محفل مناسبی در جهت بهره‌گرفتن از علوم سنتی همانند ...

سیزدهمین شماره دوفصلنامه مطالعات فهم حدیث علمی منتشر شد.

سیزدهمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «مطالعات فهم حدیث شامل ۱۲ مقاله علمی منتشر شد.

ارزیابی سندی و محتوایی چند روایت در جدیدترین شماره مطالعات فهم حدیث

یازدهمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «مطالعات فهم حدیث» شامل ۱۲ مقاله منتشر شد.

جدیدترین شماره فصلنامه «مطالعات فهم حدیث» منتشر شد

جدیدترین شماره فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات فهم حدیث، ویژه پاییز و زمستان ۱۳۹۷ مشتمل بر ۸ مقاله علمی پژوهشی منتشر ...

واکاوی باورهای بنیادین در روایات تفسیری سوره مؤمنون

هرچند روایات تفسیری از منظرهای گوناگون مورد توجه واقع شده اما تحلیل ابعاد و مولفه­ های آن از پژوهش­ های ...

نقد اندیشۀ رجالی ارسال روایات بی‌واسطۀ حَریز از امام صادق (ع)

حریز بن عبدالله سجستانی در سند 1320 روایت حضور دارد و طبق ظاهر جوامع روایی، حدود 200 روایت از این ...

درآمدی بر زبان حدیث، تحلیلی بر ضمنی شدگی اطلاعات در فرایند نقل حدیث

یکی از مباحث مهم در متن­ پژوهی معاصر، زبان متن و نقش و اهمیتی است که در نقد، فهم و ...

تحلیل انتقادی دیدگاه یحیی محمد پیرامون علم رجال شیعه (با تاکید بر کتاب مشکلة الحدیث)

علم رجال یکی از دانش‌هایی است که زمینه حجیت حدیث را فراهم می‌سازد. از این­ رو جریان قرآنیون که از ...

بررسی و تحلیل روایات بداء در امامت اسماعیل بن صادق(ع)

در مصادر شیعه، روایاتی درباره وقوع بداء نسبت به اسماعیل، فرزند بزرگ امام صادق(ع) وجود دارد.

ارزیابی سندی و تحلیل محتوایی گونه‌های روایی ذیل آیه 41 سوره حجر

در منابع کهن پیرامون آیه «هذا صِراطٌ عَلَیَّ مُسْتَقیم» (الحجر: 41) سه گونۀ روایی به چشم می‌خورد؛ گونۀ اول در ...

تحلیل محتوای سه خطبه غدیر با رویکرد لایه‌شناسی مضمونی

خطبه غدیر به مثابه یکی از مهم‌ترین و آخرین سخنان پیامبر اکرم(ص)، پیام‌های مهمی را در خود گنجانده و مطالعه ...

شماره جدید دوفصلنامه «مطالعات فهم حدیث» منتشر شد

دوفصلنامه علمی پژوهشی «مطالعات فهم حدیث» ویژه بهار و تابستان ۹۷ منتشر شد.

انتشار جدیدترین شماره «مطالعات فهم حديث»

جدیدترین شماره دوفصلنامه «مطالعات فهم حدیث» ویژه پاییز و زمستان ۹۶ به مدیرمسئولی مجيد ملايوسفی منتشر شد.

واکاوی معنای «رَجُلٌ مَطلُوب» در حدیث عنوان بصری

وجود کنایات، اشارات، تعریض‌ها، عبارات دشوار و واژگان غریب در متون روایی رسیده از معصومین(ع)، موجب شده تا کار ترجمه ...

کارکرد فهرست‌های شیخ طوسی و نجاشی در تکمیل روش سزگین در بازیابی منابع آثار کهن روایی (مطالعۀ موردی: کتاب الزهد حسین بن سعید اهوازی

دستیابی به میراث مکتوب و کهن علمی به دلیل فواید متعددی که دارد امری مهم و البته سخت و پیچیده ...

جایگاه روایات سبب نزول، کارکردها و معیارهای نقد آنها در تفسیر اطیب البیان

یکی از علوم ضروری برای تفسیر قرآن، آگاهی به سبب نزول آیات است. مفسران و قرآن‌پژوهان نیز به سبب نزول ...

تحلیلی بر روایات منع آموزش سوره یوسف به زنان

سوره مدنی یوسف که به احسن القصص معروف است سرشار از آموزه­ های تربیتی، اجتماعی، اخلاقی عبرت ­آمیز و پیام‌های ...

پیش‌فرض‌ها و مبانی فهم و نقد روایات از دیدگاه امام خمینی(ره)

امام خمینی(ره) از عالمان تأثیرگذار بر جریان­ های اسلامی در قرن اخیر به شمار می ­آید. وی علاوه ­بر رهبری ...

بررسی رسم چله‌نشینی از رهگذر ارزیابی اخبار و اقوال

در میان فرقه ­ی صوفیه، رسمی به نام چله­ نشینی وجود دارد که از یکسری اعمال خاص شکل گرفته است. ...

النوادر اشعری مصدر حدیثی الکافی الکلینی

کتاب الکافی یکی از کتب متقدم و معتبر حدیثی شیعه است که با استفاده از تألیفات و مصنَّفات پیش از ...

نقد و بررسی کتاب‌ «الاسرار المرفوعه‌ فی الاخبار الموضوعه‌»

ملا علی قاری از علمای متأخر اهل‌ سنت‌ است‌ که‌ در کتاب‌ «الاسرارالمرفوعه‌» به‌ بررسی اخبار موضوع‌، همت‌ گماشته است. ...

نقد و بررسی سندی و متنی روایات اسباب نزول سوره‌های نبأ تا فجر

در جوامع روایی و کتب تفسیری و اسباب نزول، برای بسیاری از آیات و سوره‌ها، سبب نزول گزارش شده است. ...

کتاب «نقد کتب حدیث» در ترازوی نقد با تکیه بر آسیب‌های فقه الحدیثی

کتاب «نقد کتب حدیث» از آثار یکی از مؤلفان عصر حاضر است که در نویسنده‌ آن به تصور خود، به ...

بازخوانی روایات جمع قرآن بر پایۀ حدیث نزول قرآن بر هفت حرف

پیامبر اکرم (ص) هم زمان با بنیان­گذاری قرائت و کتابت قرآن کریم، نظام آموزش آن را با هدف فهم و ...

احادیث ابدال و مفهوم آن‏

ابدال یکى از اصطلاحات فرهنگ اسلامى نزد فریقین است که از دیرباز بر زبان احادیث و علماى دین ظاهر شده ...

مقایسه اندرزنامه‌ طاهر ذوالیمینین با نامه‌ امام علی(ع) به مالک اشتر

در تاریخ اسلام سیاست نامه‌ها و نامه‌های سیاسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. چنانکه بین سه قرن اولیه هجرت نامه‌های بسیار ...

روش‌ها و معیارهای نقد روایت در تفسیر «فی ظلال القرآن»

روایت به عنوان یکی از منابع تفسیری همواره مورد توج مفسران قرآن بوده و در تفسیر قرآن به اشکال گوناگون ...

جایگاه و کارکرد اصول و قواعد فقه الحدیثی در «استقصاء الاعتبار فی شرح الاستبصار»

درک و فهم حدیث به عنوان دومین منبع احکام و دستورات اسلام از اهمیت شایانی برخوردار است. علوم حدیثی از ...

تحلیل انتقادی مواجهۀ یحیی محمد با مسألۀ امامت در «مشکلة‌الحدیث»

ریشۀ بسیاری از اتهامات به شیعه و ناصحیح خواندن احادیث شیعی، به اصل امامت بازمی‌گردد؛ چنان‌که نویسندۀ کتاب مشکلة‌الحدیث، حجم ...

احادیث آفرینش آدم «علی صورته»: چالش های فهم در سده های دوم و سوم هجری

احادیث خلق آدم «علی صورته» که به طور گسترده در جوامع حدیثی نقش بسته اند، در طی سده های متمادی ...

بررسی استنادهای تفسیری در «مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن» سید عبدالاعلی سبزواری

اختلاف در استنادهای تفسیری کم و بیش در تفسیر همه­ ی آیات و سور اثر گذاشته و روش­ های تفسیری ...

پژوهشی در اعتبارسنجی روایت «معائش عباد» با تکیه بر آرای فقیهان امامی

هرچند بنابر آگاهی‌های موجود کتاب تحف‌العقول از جمله منابع حدیثی متقدم است که به دست علی بن حسن بن شعبة ...

بازخوانی پیشینه مصطلح الحدیث شیعه

بررسی عوامل و زمینه‌های پیدایش و سیر تطور مصطلح الحدیث از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از آنجا که برخی از ...

نقش عقل در فهم لوازم معنای حدیث و گسترش مفهوم آن

عقل از دیدگاه اسلام دارای جایگاه ویژه و والایی است و به عنوان یکی از دو حجت خداوند بر مردم ...

تبیین جایگاه رحمت الهی در احادیث قدسی با استفاده از روش تحلیل محتوا

روش تحلیل محتوا، روشی است که نوشتار حاضر جهت دستیابی به آموزه ­های حدیث قدسی در باب رحمت الهی، به ...

بررسی فقه الحدیثی روایات عالم اظلّه و اشباح

مفاد شماری از روایات؛ بیانگر آفرینش روح انسانها قبل از بدنشان است. این روایات که با عنوان هایی مانند روایات ...

بررسی سندی - فقه الحدیثی روایت «لا مهدی الا عیسی بن مریم» در منابع روایی اهل سنت

در منابع روایی اهل سنت، حدیثی با طرف «لا مهدی الا عیسی بن مریم» نقل شده و این حدیث حتی ...

روش فقه الحدیثی کلینی در شرح احادیث کافی

کتاب کافی، به دلیل اعتبار و وثاقت مؤلف، و قدمت کتاب و نزدیکی به زمان حضور ائمه(ع)، از زمان تألیف، ...

احادیث مدفن آدم (ع)؛ تعارض و راهکارها

در موضوع مدفن آدم (ع) چهار نگره در متون اسلامی بازتابیده است؛ مکه، نجف، هند، بیت المقدس. دو مکان نخست ...

مبانی فقه الحدیثی علامه طباطبایی در تفسیر البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن

هر علمی دارای مبانی خاص خود است که با بدست آوردن آن مبانی می­ توان زمینه فهم صحیح آن را ...

تقدّم تجویزی نقد سند یا متن

آسیب‌دیدگی حدیث، از پدیده‌های مشخص و شناخته شده میراث حدیثی مسلمانان است و از آنجا که این آسیب‌ یا متوجه ...

تحلیل انتقادی روایات نزول ستاره بر خانه امام علی (ع)

در برخی از روایات شیعه و اهل سنت، احادیثی دال بر سقوط ستاره بر خانة امام علی (ع) به عنوان ...

بررسی فقه‌الحدیثی حدیث «الشَّیْخُ فِی أَهْلِهِ کَالنَّبِیِّ فِی أُمَّتِه‏»

محدثان با توجه به حدیث «من بلغ» برخی از احادیث اخلاقی را بدون سند نقل کرده اند و در جدا ...

بررسی تطبیقی کارکرد سیاق در المیزان و التفسیر الحدیث در ارزیابی روایات

یکی از قرائن مقالیه برای فهم آیات قرآن توجه به سیاق آن‌ها می‌باشد. از این مهم در دو تفسیر؛ المیزان ...

بررسی تطبیقی دیدگاه‌های فیض کاشانی و مجلسی درباره معنای عقل با تکیه ‌بر احادیث شیعه

این پژوهش معنا و کارکرد عقل را از دیدگاه فیض کاشانی و مجلسی مورد بررسی قرار می­دهد. پرداختن به ماهیت ...

بررسی سندی و متنی روایت «مباهته»

مباهته عنوانی فقهی است که از عبارت «باهتوهم» در روایتی از کتاب کافی گرفته ‌شده است. حدیث مباهته به لحاظ ...

نقد یک دیدگاه، با سنجشی میان دانش فقه‌الحدیث و اصول فقه‌الحدیث

شکی نیست که مهمترین راه دستیابی به آموزه‌های دینی بعد از قرآن، احادیث معصومان (ع) ‌است. با توجه به اهمیت ...

تحلیل فقه‌الحدیثی روایات نهی‌تعلیم ‌کتابت ‌به زنان

زنان به عنوان نیمی ­از جمعیت انسانی، همواره به نحو مستقیم یا غیر مستقیم، مورد توجه و یا خطاب بسیاری ...

معیارهای مشترک شیخ طوسی و بیهقی در فهم احادیث فقهی با تأکید بر تهذیبین و السنن الکبری

مهم‌ترین منبع شناخت آموزه‌های دین اسلام پس از قرآن کریم، روایات معصومان (ع) است؛ که در مجموعه‌های روایی گردآوری شده ...

کاربست بینامتنیت در فهم امثال نهج‌البلاغه

بینامتنیت روشی جهت فهم دقیق­تر متون است که به بررسی روابط بین متن­ها می­ پردازد و بر آن است که ...

فهم و تحلیل روایات تأویل آیه «کهیعص» به واقعه کربلا

از جمله آیات متشابه قرآن کریم، آیات فواتح برخی سور، معروف به حروف مقطعه­ هستند. یکی از آن­ها، آیه ­ی ...

تطور دلالی و جایگاه آن در فهم غریب‌الحدیث؛ بررسی موردی واژه‌ی وضو

تطور و تحول دلالی واژه‌ها، از عوامل اصلی پیدایش غریب‌الحدیث و ایجاد اختلاف در معنا و مقصود حدیث در بین ...

بررسی سندی و محتوایی گزارۀ «المُلکَ یَبقَی مَعَ الکُفرِ وَ لا یَبقَی مَعَ الظُّلمِ»

نقد و بررسی سندی و محتوایی گزاره‌ها، برای نشان‌دادن تمایز روایات معصومان (ع) از گزاره‌های حدیث‌نما، ضرورتی انکارناپذیر است. بررسی ...

نقد و بررسی دلالتِ روایتِ «ضَعوا هذِهِ الآیاتِ...» بر نزول گسسته‌ی سوره‌های قرآن

طبق روایتی در منابع عامه، عثمان در حاشیه­ ی پاسخ به سؤال اعتراضی ابن عباس درباره ­ی دلیل حذف بسم ...

جایگاه و نقش باورهای کلامی در نقد حدیث و آسیب‌های آن

دچار شدن حدیث به آفت­ هایی از قبیل جعل، تحریف، تصحیف و نقل به معنا، سبب گردید که عالمان و ...

جایگاه مفاهیم علم و ظن در اعتبار سنجی خبر واحد

خبر، یگانه مسیر دستیابی برخی از معارف و آموزه های دین است. از این روی جایگاه بی­ بدیلی در کشف ...

شماره جدید نشریه «مطالعات فهم حدیث» منتشر شد

شماره دوم از دوره سوم نشریه علمی ـ پژوهشی مطالعات فهم حدیث به سردبیری فتحیه فتاحی‌زاده منتشر شد.

تحلیل معنایی و معرفتی حدیث معرفت نفس در تفاسیر نخستین

دلالت خودشناسی بر خداشناسی و پیوند میان معرفت نفس و معرفت رب، در فرهنگ اسلامی و در جریان‌های مختلف فکری ...

بررسی مبانی فقه الحدیث استاد جوادی آملی با تمرکز بر تفسیر تسنیم

آشنایی با مبانی فقه ­الحدیث، جهت شناخت حقایق و مقاصد مطرح در روایات ضروری است. مفسران نیز همچون متکلمان، محدثان ...

اعتبار‌سنجی روایت «کُلُّ بَنِی آدَمَ خَطَّاءٌ» و پیوند آن با آموزه گناه اولیه در مسیحیت

اعتبارسنجی روایت «کُلُّ بَنِی آدَمَ خَطَّاءٌ، وَ خَیْرُ الْخَطَّائِینَ التَّوَّابُونَ» و تبیین ارتباط احتمالی آن با آموزه گناه اولیه در ...

اعتبارسنجی روایت ذلّت‌پذیری امام سجاد (علیه السّلام) در مقابل یزید در الکافی

در کتاب الکافی روایتی صحیح ­السند مبنی بر ذلت ­پذیری امام سجاد (ع) در مقابل یزید نقل شده است. این ...