جنگ خیبر از جنگ های مهم در عصر پیامبر(ص) بود.
در ميان نبردهاى پيامبر خدا ، نبرد «خيبر» از اهمّيت ويژه اى برخوردار است . در اين نبرد ، پيامبر خدا ، يهوديان خيبر را در هم شكست و مركز اصلى توطئه عليه آيين و حكومت نوبنياد اسلام را متلاشى كرد .
دژهاى يهوديان ، در منطقه اى حاصلخيز در دويست كيلومترى شمال غربى مدينه ـ كه خيبر نام داشت ـ قرار گرفته بودند . يهوديان ساكن اين دژها كه از آغازين روزهاى گسترش رسالت پيامبر خدا كينه پيامبر صلى الله عليه و آله و مؤمنان به آيين او را به دل گرفته بودند ، از هيچ كوششى عليه ايشان باز نمى ايستادند و حتّى جنگ بزرگ احزاب با پشتيبانى نظامى و مالى آنان عليه اسلام ، شكل گرفت . بدين سان ، آنان دشمنان آشتى ناپذير و توطئه گران بدسرشت اين آيين الهى و پيامبر خدا بودند .
پس از صلح حديبيه كه پيامبر خدا بر اساس بندى از پيمانِ بسته شده در آن ، از تجاوزات قريش مطمئن شد ، براى گشودن اين دژها و در هم شكستن مركز توطئه ، راهى خيبر شد . وجود ده هزار رزمجو ، دژهاى استوار و ناگشودنى ، امكانات بسيارِ درون دژها ، كين ورزى يهوديان ـ كه آنان را در جنگ عليه پيامبر صلى الله عليه و آله استوارتر مى ساخت ـ و ... ، نشان دهنده اهمّيت ويژه اين نبرد است .
على عليه السلام ، در اين نبرد ، جلوه اى شگفت دارد و نقش آن بزرگوار در اين فتح عظيم ، بى بديل است ؛ چرا كه :
۱ . مانند ديگر نبردها ، پرچم اسلام در دست هاى پُرتوان على عليه السلام بود .
۲ . پس از گشوده شدن بسيارى از دژها ،[۱]دو دژ «وطيح» و «سلالم» كه از استوارترين دژها بودند و دو يورش مسلمانان را به فرماندهى ابو بكر و عمر ، ناكام گذارده بودند ، با فرماندهى على عليه السلام ـ كه تا آن زمان ، بيمار بود و توان نبرد نداشت و در آن هنگامه ، با دعاى معجزه آساى پيامبر خدا از بستر بيمارى برخاسته بود ـ ، گشوده شدند و سپاه سرافراز اسلام ، آن دژها را كه فتحشان به خيال كسى نمى آمد ، گشودند .
۳ . حارث ، رزم آور مغرور يهودى كه نعره هايش به هنگام نبرد ، لرزه بر اندام ها مى افكند ، با ضربت سهمگين على عليه السلام بر خاك افتاد و مرحَب ، كه كسى توان رويارويى با او را نداشت ، با شمشير وى ، دو نيم گشت .
۴ . چون مسلمانان در گشودن دژهاى ياد شده ناكام ماندند و نزديك بود كه رعب بر جان هاى آنان چيره شود ، پيامبر خدا ، جمله شكوهمندِ «فردا پرچم را به دست مردى مى سپارم كه خدا و پيامبرش را دوست دارد و خدا و پيامبرش هم او را دوست دارند و حمله كننده اى پى در پى است ، نه گريزنده» را درباره على عليه السلام فرمود و بدين سان ، بر دل ها اميد پيروزى نشاند .
۵ . امام عليه السلام درِ دژ «قَموص» را به تنهايى از جا كَند كه تكان دادنش تنها از عهده چهل مرد بر مى آمد .
[۱]
از نقل هاى موجود در اين زمينه چنين بر مى آيد كه اين سخن ، از گزارش ابن اثير در الكامل گرفته شده است و با دقّت در نقل هاى ديگر روشن مى شود كه قلعه فتح شده به دست امام على عليه السلام از مجموعه قلعه هاى «نطاة» و نخستين قلعه فتح شده به دست مسلمانان بوده است . تحقيق بيشتر در اين باره ، در دانش نامه محمّد رسول اللّه صلى الله عليه و آله خواهد آمد ، إن شاء اللّه . (م)
