بحثى در باره حكميّت

واقعه حَكَميّت در جنگ صِفّين ، يكى از تأسّف بارترين وقايع دوران حكومت امام على عليه السلام بود . اين حادثه تلخ هنگامى پديد آمد كه سپاه امام عليه السلام با پيروزى نهايى فاصله اى نداشت . پذيرفتن حكميت توسط امام عليه السلام نه تنها مانع پيروزى قريب الوقوع او شد ؛ بلكه موجب بروز اختلاف در سپاه او و درگير شدن امام عليه السلام با بخش عمده اى از زبده ترين رزمندگانِ خود گرديد . براى روشن شدن اين موضوع ، چند مسئله بايد مورد بررسى قرار گيرد :

1 . علّت پذيرش حكميت

نخستين مسئله اين است كه : چرا امام عليه السلام حكميّت را پذيرفت ؟ مگر در حق بودن اقدامات خود ترديد داشت؟ اصولاً حكميّت ميان حق و باطل چه مفهومى دارد؟ آيا حكمت و سياست اقتضا نمى كرد كه امام عليه السلام در مقابل فشار بخشى از سپاه خود مقاومت كند و به حكميّت تن در ندهد؟
پاسخ اين است كه : آرى ، مقتضاى حكمت وسياست ، نپذيرفتن حَكميّت بود ؛ ليكن امام عليه السلام بر اساس اسناد متقن تاريخى، به اختيار خود ، حكميت را نپذيرفت ؛ بلكه آن را بر وى تحميل كردند و مقاومت او در برابر اين پيشنهاد جاهلانه ، نه تنها سودى دربر نداشت ، بلكه موجب مى شد جنگ نهروان نيز در صِفّين و بسى زودتر