اخلاق جنسیتی در حکمت «خصال النّساء»، آری یا خیر؟

نشریه : پژوهشنامه نهج البلاغه

نویسنده : پديدآورنده : حسن نقی زاده
پديدآورنده : زهرا مولایی فر

چکیده :

حکمت «خصال النساء» در نهج‌البلاغه، در ظاهر، دو نظام اخلاقی جداگانه برای زنان و مردان به تصویر می‌کشد. شارحان نهج‌البلاغه رویکردهای متفاوتی نسبت به این حدیث داشته‌اند؛ بعضی روایت را کاملاً واضح و بی‌نیاز از تبیین می‌دانستند. برخی دیگر با دستکاری معانی صفات مذکور در حدیث، سعی کرده‌اند از بار منفی معنایی آن‌ها بکاهند. محدود ساختن دامنه معنایی خصال مذکور به چهارچوبی خاص، فطری دانستن آن‌ها در سرشت زنان، کنایی دانستن معنای حدیث در مذمّت زنان، رد و کنار نهادن حدیث، گونه‌های متفاوت مواجهه دیگر شارحان با این روایت است که هیچکدام خالی از اشکال نیست؛ اما شهید مطهری با تیزبینی و دقّت نظر توانسته است تفسیری دقیق و منطقی از این سخن ارائه دهد. ایشان ویژگی‌های مطرح شده در حدیث را ناظر به فعل اخلاقی و مربوط به حیطه خانواده می‌داند. در مجموع، این حدیث دارای محتوایی منسجم، منطقی و کاربردی در ترویج اخلاق در خانواده است.