سبکشناسی لایه‌ای در «خطبه 27» نهج‌البلاغه
سال
دوم / شماره پیاپی
7 /
صفحه
39-62
چکیده :
سبک شناسی علم مطالعه ی رفتارهای زبانی افراد است. سخنگویان زبان بنابر موقعیت های مختلف زمانی، مکانی، سن، جنسیت و... گونه های مختلفی از گفتار و یا نوشتار را به‌کار می برند. یک متن ادبی، سبک و ساختاری متفاوت از سبکِ یک متن عادی و یا علمی دارد. سبکشناسی لایه ای با رویکرد تحلیل ادبی، متن را در پنج لایه ی آوایی، بلاغی، نحوی، واژگانی و ایدئولوژیک بررسی می کند و پس از تبیین هر یک از این عناصر پنجگانه در یک اثر ادبی، بر آن است تا ویژگی ها و مشخصه های خاص اثر را که بستر مناسبی برای بیان اندیشه ها، افکار و احساسات درونی مؤلف و نیز زمینه ساز سبک شخصی وی است به نمایش گذارد.
خطبه‌ی 27 نهج البلاغه (خطبه جهاد) یکی از شیواترین و رساترین خطبه های امام علی(ع) است که حضرت در آن پس از بیان ارزش جهاد، علل شکست کوفیان در برابر سپاه دشمن را یادآور شده و از ضعف و سستی آنان در رویارویی با دشمن شکوه سر می دهد. نوع سخنان علی(ع) در نهج البلاغه و ویژگی های منحصر به فرد ایشان در بیان خطبه‌ی جهاد به گونه‌ای است که به‌صورت کلام حضرت مؤلفه های خاصی بخشیده که در سایر متون ادبی کمتر به‌چشم می خورد. آن‌چه در این مقاله بدان پرداخته می شود، بررسی خطبه ی یاد شده از منظر سبکشناسی لایه ای و تبیین مؤلفه های سبکی علی(ع)، شناخت افکار، اندیشه‌ها و پس‌زمینه‌های فکری امام(ع) در ایراد خطبه جهاد است.
کلیدواژه‌های مقاله :نهج‌البلاغه؛ سبکشناسی لایه‌ای؛ لایه آوایی؛ لایه بلاغی؛ لایه نحوی؛ لایه واژگانی؛ لایه ایدئولوژیک
