آخرت در مقايسه با دنيا

قلم و زبان ، از تبيين عظمت آخرت در مقايسه با دنيا ناتوان است ؛ چرا كه فانى را نمى توان با باقى سنجيد و «متاع قليل» با «مُلك كبير»[۱]قابل مقايسه نيست . از اين رو ، هر توضيحى براى تفسير ابديّت در برابر زندگى موقّت ، نارساست . در احاديث اسلامى با چند مثال به اين حقيقت ، اشاره شده است :

مثال اوّل :

مَا الدُّنيا فِي الآخِرَةِ إلاّ مِثلُما يَجعَلُ أحَدُكُم إصبَعَهُ هذِهِ فِي اليَمِّ ، فَليَنظُر بِمَ تَرجِعُ![۲]دنيا در مقايسه با آخرت نيست ، مگر همانند اين كه يكى از شما اين انگشتش را در دريا فرو ببرد . پس ، بنگرد كه انگشتش با چه [مقدار آب] باز مى گردد! (دنيا در قياس با آخرت ، چونان نَمى است در برابر دريا) .

مثال دوم :

ما أخَذَتِ الدُّنيا مِنَ الآخِرَةِ إلاّ كَما أخَذَ مِخيَطٌ غُرِسَ فِي البَحرِ مِن مائِهِ .[۳]دنيا از آخرت بر نگرفته است ، مگر آن سان كه سوزنى فرو رفته در دريا از آب آن ، بر گرفته است .

مثال سوم :

مَا الدُّنيا مِنَ الآخِرَةِ إلاّ كَنَفحَةِ أرنَبٍ.[۴]دنيا در برابر آخرت نيست ، مگر چونان يك نَفَس خرگوشى.

بديهى است كه اين مَثَل ها تنها براى تقريب به ذهن است ، وگرنه حقيقت آخرت ، فوق اين معانى است و با ابزار شناخت اين جهان ، قابل فهماندن و فهميدن نيست و به بيان ژرف امير مؤمنان عليه السلام :

كُلُّ شَى ءٍ مِنَ الدُّنيا سَماعُهُ أعظَمُ مِن عِيانِهِ ، وكُلُّ شَى ءٍ مِنَ الآخِرَةِ عِيانُهُ أعظَمُ مِن سَماعِهِ .[۵]هر چيز دنيا ، شنيدنش بزرگ تر از ديدن آن است ، و هر چيز آخرت ، ديدنش بزرگ تر از شنيدن آن است .