نقش قاعدین در حکومت امام علی(ع)

پژوهشی است در باره پیدایش گروه قاعدین، و عوامل و دلایل آن و عملکرد آنها در دوران زمامداری امام علی(ع).

پژوهشی است در باره پیدایش گروه قاعدین، و عوامل و دلایل آن و عملکرد آنها در دوران زمامداری امام علی(ع). قاعدین را به گروهی می گویند که از همراهی و مددرسانی به رهبری مشروع خودداری می کنند. این واژه را در اصطلاح به کناره گیرندگان از جهاد بدون عذر موجه معنا کرده اند و به همین دلیل آن دسته از صحابه پیامبر(ص) و مسلمانانی که با حکومت امام علی همراهی نکردند و خود را از صحنه سیاسی کنار کشیده و عزلت اختیار کردند، اطلاق می کنند.

نویسنده این پژوهش، که آن را زیر نظر دو تن از اساتید تاریخ به نگارش در آورده، برای تألیف آن، از منابع تاریخی اهل سنت و شیعه بهره گرفته و روش او با طرح پرسش هایی در باره قاعدین، توصیفی ـ تحلیلی و پاسخ دادن به فرضیه های مطرح در این زمینه است.

وی در مقدمه ای پیشینه بحث را در کتاب های کهن تاریخی همچون طبقات الکبری، اخبار الدوال، واقعه صفین، الجمل، انساب الاسراف و المعیار و الموازنه، پی گرفته و کتاب خود را در شش فصل تنظیم کرده است.

فصل نخست در باره جهاد، انواع آن، عصر تنزیل و تأویل، و قاعدین است. زمینه شکل گیری قاعدین و به مناسبت، ماجرای قتل عثمان و موضع معاویه در این باره و پیامدهای آن، مباحث بعدی کتاب است.

به زمامداری رسیدن امام علی(ع) و بیعت با ایشان و مباحثی در باره بیعت، و موضع قاعدین در باره حکومت امام علی و معرفی سران قاعدین، موضوعات فصل سوم کتاب است.

در فصل چهارم، علل رخداد جنگ جمل و حوادث آن و موضع قاعدین در باره آن و مواجهه امام با آنها، بررسی شده است. نقش قاعدین در جنگ صفین و زمینه های قاعدی گری و رخداد جنگ صفین و نقش قاعدین در حکمیت، آشفتگی سپاهیان امام پس از جنگ جمل، سرکوبی خوارج، غارت های شامیان در عراق، و رشد قاعدی گری در اواخر خلافت امام، مباحث پایانی این اثر است.