المعیار و الموازنة در برتری امیرالمؤمنین علی(ع)

از مهم ترین و قدیمی ترین آثاری است که در اثبات برتری امام علی(ع) نگاشته شده است.

این کتاب کهن که از سوی یکی از دانشمندان معتزلی (شاخه بغداد) در نیمه نخست قرن سوم نوشته شده، از مهم ترین و قدیمی ترین آثاری است که در اثبات برتری امام علی(ع) نگاشته شده و همواره مورد استفاده و استناد دانشمندان بوده است.

نویسنده این کتاب، همچون بسیاری از کتاب های دیگر گذشتگان، این اثر را در پاسخ به پرسش برخی از پرسشگران تألیف کرده است. اسکافی، نخست این بحث را طرح کرده که سبب و انگیزه انحراف مردم از امیر مؤمنان علی(ع)، کینه و دشمنی و تعصبات دوره جاهلی بوده است.

وی آن گاه روایات بزرگان صحابه را در باره برتری علی(ع) و در پی آن، روایات برخی از صحابه را در باره مفضول بودن آن حضرت، نقل و آنها را رد کرده و بی ارزش دانسته است. نویسنده، سپس به مقایسه رفتار امیر مؤمنان با عثمان و نیز داستان خودداری گروهی از بیعت با آن حضرت پرداخته و به بردباری آن امام اشاره می کند.

در پی آن، موضوع جنگ جمل را بررسی و مسائلی چون پایبندی علی به اصول مکارم اخلاقی و اجتماع همه خوبی ها در آن حضرت را با استناد به احادیث مورد قبول اهل سنت ثابت می کند.

وی، در جای جای این اثر از نقل خطبه ها و سخنان آن حضرت و سخن دیگران در باره او و حضور او در جنگ های دوران خلافت و چگونگی برخوردهایش در آن ایام نیز، فروگذاری نکرده است.

مترجم این اثر، علاوه بر ارائه مقدمه ای عالمانه در باره زندگی، مذهب، و آثار اسکافی، ترجمه روانی از آن عرضه کرده و محقق کتاب نیز، آیات و احادیث مورد استناد اسکافی را مستندسازی کرده است.