جلال الدین سیوطی(م 841 ـ 911 ق)

سال ۸۴۱ ق، در قاهره، به دنیا آمد. تحصیلات آغازین را در پنج سالگی شروع کرد و در هشت سالگی، حافظ کلّ قرآن شد و پس از آن، به حفظ دیگر کتاب ها پرداخت. وی در سال ۹۱۱ ق درگذشت.[۱]

مکانت حدیثی

سیوطی، از عالمان، جامع نگاران و محدّثان بزرگ اهل سنّت به شمار می آید.[۲] شرح حال نگاران و رجالیانِ پس از سیوطی، عظمت و جلالت قدر او را ستوده اند سیوطی، نزد ۱۶۰ استاد، به فراگیری حدیث پرداخت. مشهورترین استادان وی عبارت اند از: علم الدین بلقینی، محیی الدین محمّد بن سلیمان کافیجی، شهاب الدین شار مساحی، شرف الدین مناوی، جلال الدین محلّی، تقی الدین شمنّی، عبد القادر ابن ابی قاسم انصاری سعدی، اُمّ الهنا بنت قاضی ناصر الدین محمّد بدرانی، عایشه بنت عبد الهادی، اُمّ الفضل بنت محمّد مقدسی و اُمّ هانی بنت هورینی.[۳] شاگردان فراوانی نیز از سیوطی استماع حدیث کرده و نوشته اند که ۴۸ تن از آنان شمارش شده اند،[۴] محمّد بن احمد بن ایاس حنفی، محمّد بن علی داوری و یوسف بن عبداﷲ اَرمیونی، ازجمله آنان هستند.[۵]

آثار حدیثی

سیوطی، از محدّثان پُر تألیف اهل سنّت به شمار می آید. بیش از پانصد اثر تألیفی از وی شمارش شده[۶] که در موضوعات مختلف علوم اسلامی هستند. در حوزه حدیث و معارف حدیثی، بیست کتاب مهم از وی به ثبت رسیده که بیشتر در زمینه های شرح کتاب های حدیث، مصطلح الحدیث و تألیفات مستقلّ حدیثی اند. شمار اندکی از آثار وی به چاپ رسیده اند. برخی آثار حدیثی او عبارت اند از: ۱. جمع الجوامع یا الجامع الکبیر. وی در این کتاب، همه روایات پیامبر(ص) را که در صحاح ستّه و مسند ابن حنبل و کتاب الموطّأ و بیش از هفتاد منبع حدیثی دیگر آمده، جمع کرده است. تعداد روایات مسند کتاب، ۱۶ هزار و ۵۰۰ حدیث است؛ دیگر کتاب او المختصر الجامع الصغیر فی أحادیث البشیر النذیر، دارای ۱۰ هزار و ۹۳۴ حدیث است. همچنین تدریب الراوی فی تقریب الراوی، شرح کتاب تقریب و تیسیر ابو زکریا نووی است؛ کتاب های تنویر الحوالک شرح موطّأ مالک؛ اللئالی المصنوعة فی الأخبار الموضوعة؛ أسباب ورود الحدیث و جمع الجوامع یا الجامع الکبیر در شمار دیگر کتاب او هستند.

[۱] . حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهرة : ج۱ ص۲۵۹.

[۲] . همان : ص۲۶۲ و ۲۶۳، فهرس الفهارس : ج۲ ص۱۰۱۱ و ۱۰۱۷.

[۳] . المحاضرات و المحاورات : ص۱۱.

[۴] . اعلام المساعین : ش۶۴، الإمام الحافظ جلال الدین السیوطی مَعلَمة العلوم الاسلامیة : ص۴۱۰-۴۲۴.

[۵] . الإمام الحافظ جلال الدین السیوطی معلمة العلوم الاسلامیة : ص۴۱۸، ۴۲۰ و ۴۲۴.

[۶] . همان : ص۸۰ .