اسماعیل بن ابی زیاد(م ح 150 ق)

برقی[۱] و شیخ طوسی،[۲] او را از اصحاب امام صادق(ع) شمرده اند. درباره اعتقاد و مذهب سکونی، دیدگاه های متفاوتی نقل شده است. برخی او را امامی[۳] و بیشتر وی را سنّی مذهب می دانند.[۴] سکونی در میان اهل سنّت مردد میان چند نفر است که بعضی توثیق و برخی تضعیف شده اند.[۵]

مکانت حدیثی

در سند روایات بیشتر با لقب «سکونی» و در کتب رجال با نام «اسماعیل بن ابی زیاد کوفی»، نام برده شده است.[۶] سکونی در منابع شیعی از امام صادق(ع) روایت های فراوانی نقل کرده است و بیشترین روایات او از سوی حسین بن یزید نوفلی و عبد اﷲ بن مغیره بجلی نقل شده اند. همچنین راویانی چون ابو جهم، ابن مغیره، سلیمان بن جعفر جعفری، فضّاله بن ایوب، محمّد بن سعید، محمّد بن عیسی و هارون بن جَهْم از وی حدیث شنیده اند.[۷] او از جمله راویانی است که دیدگاه متفاوتی در توثیق و تضعیف او مطرح شده است. برخی او را ضعیف خوانده اند[۸] و گروه دیگر به وثاقت وی باور دارند.[۹]

احادیث و آثار

نام سکونی در هزار و ۱۳۷ سند، در کتب اربعه واقع شده است.[۱۰] فهرست نویسان، کتاب هایی با عنوان های: کتاب الکبیر و النوادر، به وی نسبت داده اند.[۱۱] برخی شواهد بر اعتبار کتاب های سکونی دلالت دارند.[۱۲]

[۱] . رجال البرقی : ص۲۸

[۲] . رجال الطوسی : ص۱۶۰ ش۱۷۸۸.

[۳] . تعلیقة منهج المقال : ص۵۵، روضة المتقین : ج۱۴ ص۵۹.

[۴] . عدة الاصول : ج۱ ص۱۴۹، الرواشح السماویة : الراشحة التاسعة ص۹۸، سماء المقال : ج۲ ص۲۳.

[۵] . تهذیب التهذیب : ج۱ ص۲۴۹، لسان المیزان : ج۱ ص۴۰۷.

[۶] . رجال النجاشی : ج۱ ص۱۰۹ ش۴۶.

[۷] . معجم رجال الحدیث : ج۳ ص۱۸۶ ش۱۴۳۱ و ص۱۰۸ ش۱۲۸۳ و ج۲۳ ص۱۰۳ ش۱۵۳۳۷.

[۸] . النهایة و نکتها : ج۲ ص۲۰۴، تذکرة الفقهاء : ج۱۰ ص۲۲۵ و ج۱۲ ص۱۳۵.

[۹] . عدّة الاُصول : ج۱ ص۱۴۹، خاتمة المستدرک : ج۴ ص۱۶۱، سماء المقال : ج۲ ص۴۲.

[۱۰] . معجم رجال الحدیث : ج۲۳ ص۱۰۳ ش۱۵۳۳۷ و ج۳ ص۱۰۸ ش۱۲۸۳.

[۱۱] . الفهرست، طوسی : ص۵۱ ش۳۸، الفهرست، ابن ندیم : ص۳۶۶، رجال النجاشی : ج۱ ص۱۰۹ و ۱۱۰ ش۴۶، السرائر : ج۳ ص۲۸۹.

[۱۲] . رجال السید البحر العلوم : ج۲ ص۱۲۴.