سَمَرة بن جُندَب(م 58 یا 59 ق)

وی در جنگ احد با اینکه سن کمی داشت، شرکت جست.[۱] ساکن بصره بود و هنگامی که زیاد بن سمیه به کوفه می رفت، سَمَره را جانشین خویش قرار می داد. [۲] او بعدها از سوی معاویه حاکم بصره شد، ولی به جهت کشتار ۸ هزار نفر در شش ماه، معاویه او را برکنار کرد.[۳] مرگ او را میان سال های ۵۸ تا ۶۰ ق در کوفه نگاشته اند.[۴]

مکانت حدیثی

او همه احادیثش را از پیامبر(ص) و ابوعبیده جرّاح، نقل کرده است. شمار راویان او بالغ بر سی نفر است که غیر از حسن بصری (۴۳ روایت)، سلیمان بن سمره (هفت روایت)، زید بن عقبه (چهار روایت)، مکحول و ثعلبة بن عباد عبدی (دو روایت)، بقیه تک روایتی هستند.[۵] ابن سیرین و حسن و شماری از اهل بصره، او را ستوده اند و طبق فتاوای او، جواب مردم را می دادند.[۶] مرحوم خویی بر این باور است روایاتی که درباره وی مطرح شده، او را معاند و حق ستیز، معرّفی می کنند که کرامت پیامبر خدا(ص) را مراعات نکرده است.[۷]

احادیث و آثار

همه صحاح شش گانه اهل سنّت، از وی نقل روایت کرده اند. احادیث غیرتکراری او، بیش از ۸۴ روایت نیست. روایت معروف «أنت مضار»، به او منسوب است که در منابع شیعه و سنّی به نقل از امام باقر(ع) آمده است.[۸] در منابع شیعه، «حدیث غدیر»[۹] و «کتک زدن شتر پیامبر(ص) از سوی او» نقل شده اند.[۱۰] جعل روایت در شأن نزول آیه ( وَ مِنَ النّاسِ مَن یعجِٮݠُݓکݠَ قَولُهُ فِی الحَیاةِ الدُّنیا( در منقصت امام علی(ع)، به سفارش معاویه و از سوی وی صورت گرفته است.[۱۱]

[۱] . تاریخ الطبری، ج۲، ص۵۰۵و ۵۰۶.

[۲] . الطبقات الکبری: ج۶ ص۳۴ و ج۷ ص۴۹.

[۳] . انساب الاشراف، ج۵، ص۲۱۱.

[۴] . تاریخ الإسلام: ج۴ ص۲۳۴ ش۴.

[۵] . المسند الجامع: ج۷ ص۱۵۹ ـ ۲۱۷ ح ۴۹۴۸ ـ ۵۰۳۲.

[۶] . الاستیعاب: ج۲ ص۲۱۴ و ۲۱۵ ش۱۰۶۸.

[۷] . معجم رجال الحدیث: ج۸ ص۳۰۶ ش۵۵۵۷.

[۸] . سنن أبی داوود: ج۳ ص۳۱۵ ح ۳۶۳۶، الکافی: ج۵ ص۲۹۲ ح ۲ و ص۲۹۴ ح ۵.

[۹] . الغدیر: ج۱ ص۴۴.

[۱۰] . الکافی: ج۸ ص۳۳۲ ح ۵۱۵.

[۱۱] . شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید: ج۴ ص۷۳. بحار الأنوار ج۳۳ ص۲۱۵، الکنی و الالقاب: ج۳ ص۲۹.