شیخ عباس قمی(1294 – 1359 ق)

وی به سال ۱۲۹۴ ق در قم به دنیا آمد. تحصیلات دوران کودکی و نوجوانی را در آن شهر گذراند و به سال ۱۳۱۶ ق در ۲۲ سالگی وارد شهر نجف شد. شش سال بعد، پس از درگذشت استادش، محدث نوری در سال ۱۳۲۲ ق نجف را ترک گفت و در قم ساکن شد. وی در سال ۱۳۳۲ق به تقاضای آیة اﷲ حاج آقا حسین قمی به قصد اقامت به مشهد رفت، پس از واقعه مسجد گوهرشاد و تبعید حاج آقا حسین قمی در سال ۱۳۵۴ ق به نجف رفت. وی در شب سه شنبه ۲۲ ذی الحجه سال ۱۳۵۹ق، در ۶۵ سالگی در همان شهر درگذشت و در کنار محدث نوری به خاک سپرده شد.[۱]

مکانت حدیثی

از استادان فراوانی اجازه نقل روایت گرفت که مهم ترین آنان محدث نوری است؛ همچنین از محضر استادان بسیاری مانند سید محمّد کاظم طباطبایی یزدی، میرزا محمدتقی شیرازی، مشهور به میرزای دوم، سید حسن صدر کاظمی و سید ابوالحسن نقوی لکنهوئی بهره علمی برد.[۲]

از جمله شاگردان وی می توان به نام شیخ آقا بزرگ طهرانی، سید شهاب الدین مرعشی نجفی، سید علی نقی فیض الاسلام طهرانی، شیخ محمّد صادق صدر الشریعة تنکابنی و شیخ محمّد مهدی شرف الدین واعظی تستری اشاره کرد.[۳]

آثار حدیثی

از وی بیش از چهل اثر ثبت شده است. مشهورترین اثر شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان در ادعیه و اعمال عبادی است. برخی دیگر از آثار او عبارت اند از: تحفة الاحباب (در تراجم)؛ فیض القدیر فیما یتعلق بحدیث الغدیر؛ کحل البصر فی سیرة سید البشر؛ سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار (این کتاب تلخیص موضوعی بحارالأنوار است)؛ هدیة الزائرین و بهجة الناظرین (درباره زیارت قبور ائمه اطهار(ع) و ثواب آن و تعیین قبور علما و مؤمنان مشهور و مدفون در کنار مشاهد مشرف امامان)؛ التحفة الطوسیة و النفحة القدسیة (در باب زیارت امام رضا(ع) و بعضی فواید مربوط به آستان قدس رضوی(؛ نفس المهموم (مقتل امام حسین(ع))؛ منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل؛ الکنی و الالقاب (درباره زندگانی علما و شعرا و...)؛ فوائد الرضویة فی احوال علماء المذهب الجعفریة (شرح حال علمای شیعه) و نیز کتاب بیت الاحزان فی مصائب سیدة النسوان.[۴].

[۱] مفاخر اسلام: ج۱۱ قسمت اول ص۴۵ -۸۶.

[۲] همان: ص۲۱۵ به بعد.

[۳] . همان: ص۳۱۹.

[۴] . همان: ص۴۵۷ تا آخر کتاب.