سید ابن طاووس(م 589 - 664 ق)

رضی الدین ابو القاسم علی بن موسی بن جعفر بن محمّد طاووسی، محدّث، فقیه، مفسّر، عارف و شاعر بود. لقب ذو الحسَبَین[۱] به جهت رسیدن نسب پدری وی به امام حسن مجتبی(ع) و نسب مادری او به امام حسین(ع) به او داده شده است.[۲] وی در محرّم الحرام سال ۵۸۹ ق در حلّه به دنیا آمد و به سال ۶۶۴ ق، در ۷۵ سالگی در گذشت.[۳]

مکانت حدیثی

مهم ترین استادانی که سید از آنان اخذ حدیث و اجازه روایت نموده، عبارت اند از: پدرش، سعد الدین موسی بن جعفر، جدّ مادری اش، ورّام بن ابی فراس، محمّد بن محمّد قاضی آوی حسینی و ابو السعادات اسعد بن عبد القاهر اصفهانی.

شاگردانی که از وی، استماع و اجازه حدیث کرده اند، عبارت اند از: یوسف بن علی بن مطهّر (پدر علّامه حلی)، علّامه حلّی، عبد الکریم بن احمد بن طاووس (برادرزاده سید)، محمّد بن علی بن طاووس (پسر سید)، علی بن علی بن طاووس (پسر سید)، علی بن عیسی اِربِلی و تقی الدین حسن بن داوود حلّی.[۴]

علمای پس از وی، مقام، عظمت و منزلت علمی، معنوی، سیاسی و اجتماعی وی را ستوده اند.[۵] علّامه حلّی می گوید: «وی دارای کراماتی است که برخی از آنها را خودش و برخی را پدرم برایم نقل کرد».[۶]

آثار حدیثی

تخصّص اصلی سید ابن طاووس، در حدیث و معارف حدیث بود. گردآوری ادعیه مأثور از معصومان(ع) و سامان بخشی آنها در مناسبت ها، مهم ترین دغدغه سید بود. آثار وی نزدیک به هفتاد عنوان می شود، از جمله: الإقبال بالأعمال الحسنة فی ما یعمل مرّة فی السنّة؛ الأمان من أخطار الأسفار و الزمان؛ جمال الاُسبوع بکمال العمل المشروع؛ فتح الأبواب بین ذوی الألباب و بین ربّ الأرباب؛ فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللّیل؛ المضمار السبق فی میدان الصدق؛ الدّروع الواقیة من الأخطار فی ما یعمل کلّ شهر علی التکرار؛ مهج الدعوات فی منهج العبادات؛ مصباح الزائر و جناح المسافر؛المجتبی من الدعاء المجتبی؛ التحصین لأسرار ما زاد من أخبار کتاب الیقین؛ طرف من الأنباء و اللّهوف علی قتلی الطفوف.

[۱] . کشف المَحَجّة: ص۲۷۷.

[۲] . همان: ص۱۱۸، ۱۷۴ و ۲۱۵۶، مهج الدعوات: ص۱۸۴.

[۳] . فهرست التراث: ج۱ ص۶۵۶.

[۴] . کشف المَحَجّة، مقدّمه: ص۲۵.

[۵] . أمل الآمل: ج۲ ص۲۰۵ ش۶۲۲، روضات الجنّات: ج۴ ص۳۲۶ تا ۳۳۰، جامع الرواة: ج۱ ص۶۰۳، تنقیح المقال: ج۲ ص۳۱۰ ش۸۵۲۹.

[۶] . بحار الأنوار: ج۱۰۷ ص۶۳ و ۶۴.