علی بن مهزیار(م حدود 255 ق)

اهوازی دَورَقی؛[۱] از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی(ع) است[۲] و از سفرای ممدوحین ائمّه(ع) به شمار می آید.[۳] وفات وی، در دوران امام هادی، یا امام عسکری(ع) واقع شده است.[۴] برخی، وفات او را در عصر امام زمان(ع) می دانند.[۵]

مکانت حدیثی

وی در کتب اربعه، از ۵۵ استاد، چون بَزَنطی، حسن بن محبوب، حسین بن سعید، حمّاد بن عیسی، صفوان و محمّد بن ابی عُمَیر، اخذ حدیث کرده است و بیش از ۲۴ راوی از وی حدیث اخذ کرده اند که ابراهیم بن مهزیار، ابراهیم بن هاشم، سهل بن زیاد، عبّاس بن معروف و محمّد بن عیسی بن عبید، از آن جمله اند.[۶] علی بن مهزیار، پس از درگذشت عبد اللّٰه بن جُندَب، به جای او به وکالت امام رضا(ع) منصوب شد[۷] و توقیعاتی از ناحیه امام جواد و امام هادی(ع) به او رسید. روایاتی نیز در مدح وی گزارش شده اند.[۸] رجالیان، او را به وثاقت و صحت اعتقاد ستوده اند و روایاتش مورد طعن، واقع نشده است.[۹]

احادیث و آثار

علی بن مهزیار، از محدّثان پُر حدیث و پُر تألیف شیعه به شمار می آید. در کتب اربعه، از وی، ۴۳۷ حدیث در موضوعات مختلف اعتقادی، فقهی و اخلاقی آمده است.[۱۰] برای علی بن مهزیار بیش از سی اثر، مانند کتاب های حسین بن سعید برشمرده اند[۱۱] که در موضوعات فقهی، کلامی، تاریخی و تفسیری عنوان شده اند. برخی از آن ها عبارت اند از: کتاب الصلاة؛کتاب الزکاة؛ کتاب التفسیر؛ کتاب المزار؛ کتاب الردّ علی الغلاة؛ کتاب الأنبیاء؛ کتاب البشارات و رسائل علی بن أسباط.

[۱] . همان: ج۲ ص۷۴ ش۶۶۲.

[۲] . رجال النجاشی: ج۲ ص۷۵ ش۶۶۲، رجال الطوسی: ص۳۶۰ ش۵۳۳۶ و ص۳۷۶ ش۵۵۶۸ و ص۳۸۸ ش۵۷۰۶، رجال البرقی: ص۵۴ و ۵۶ و ص۵۸.

[۳] . الغیبة، طوسی: ص۳۴۹، رجال النجاشی: ج۲ ص۷۵ ش۶۶۲.

[۴] . الکافی: ج۴ ص۳۱۰ ش۱ و تهذیب الأحکام: ج۲ ص۳۶۳ ح ۱۵۰۲.

[۵] . الأخبار الدخیلة: ج۱ ص۱۲۰.

[۶] . معجم رجال الحدیث: ج۱۲ ص۲۰۰ ش۸۵۳۹.

[۷] . رجال الکشّی: ج۲ ص۸۲۵ ش۱۰۳۸.

[۸] . الغیبة، طوسی: ص۳۴۹، رجال الکشّی: ج۲ ص۸۲۶ ش۱۰۴۰، ص۸۲۵ ش۱۰۳۸ و ۱۰۳۹.

[۹] . رجـال النجاشی، ج۲ ص۷۵ ش۶۶۲، رجال الطوسی: ص۳۶۰ ش۶۶۴، الفهرست، طوسی: ص۱۵۲ ش۳۷۹.

[۱۰] . معجم رجال الحدیث: ج۱۲ ص۱۹۹ ش۸۵۳۹.

[۱۱] . رجال النجاشی: ج۲ ص۷۵ ش۶۶۲، الفهرست، طوسی: ص۱۵۲ ش۳۷۹، رجال الکشّی: ج۲ ص۸۲۵ ش۱۰۳۸.