عبد العظیم بن عبدالله الحسنی(م حدود 250 تا 254 ق)

معروف به عبد العظیم حسنی؛ ولادت او را میان سال های ۱۷۳ تا ۲۰۰ ق یاد کرده اند.[۱] او از اصحاب امام جواد، امام هادی و امام عسکری(ع) شمرده شده[۲] و اینکه از راویان و اصحاب امام رضا(ع) بوده است، میان رجالیان، اختلاف است.[۳] او به شهر ری مهاجرت کرد و در همان مکان وفات یافت. از روایتی از امام هادی(ع) که در باب فضیلت زیارت عبد العظیم آمده، استفاده می شود که وی، پیش از شهادت این امام (۲۵۴ ق) درگذشته است.

مکانت حدیثی

عبد العظیم حسنی، از استادان حدیثی بسیاری بهره برده است. برخی تعداد آن ها را ۲۶ استاد، شمرده اند که برخی از آنان عبارت اند از: حسن بن محبوب، صفوان بن یحیی، علی بن اَسباط، علی بن جعفر، عمر بن محمّد بن اُذَینه، محمّد بن ابی عُمَیر و محمّد بن خالد برقی.[۴] دوازده راوی، از جمله ابراهیم بن هاشم، احمد برقی و احمد بن مهران نیز از وی اخذ حدیث کرده اند.[۵] امام هادی(ع) در روایاتی به ابو حمّاد رازی می فرمایند: «اگر برای تو مشکلی در دین پیش آید، از عبد العظیم حسنی بپرس و سلام مرا به او برسان».[۶] امام(ع) در تأیید او نیز فرمود: «این، دین خداست که آن را برای بندگان، پسندیده است».[۷] علمای رجال، او را به پارسایی، دین داری، عبادت و علم ستوده اند؛ شیخ طوسی، با «ترضّی» از او یاد کرده است.[۸]

احادیث و آثار

تعداد احادیث عبد العظیم، در کتب اربعه، ۲۲ حدیث شمارش شده است.[۹] تعداد روایات مسند عبد العظیم ۱۲۰ حدیث است.[۱۰] فهرست نگاران، وی را صاحب اثری با عنوان کتاب خُطَب امیر المؤمنین(ع) دانسته اند.[۱۱]

[۱] . زندگی حضرت عبد العظیم(ع) : ص۱۰۳، مستدرکات علم الرجال: ج۴ ص۴۵۰ ش۷۹۲۷.

[۲] . رجال الطوسی: ص۳۷۷ ش۵۵۷۷، ص۳۸۷ ش۵۷۰۶ و ص۴۰۱ ش۵۸۷۵.

[۳] . قاموس الرجال: ج۶ ص۱۹۳ ش۴۱۳۶.

[۴] . مسند عبد العظیم حسنی: ص۳۱-۱۲۰.

[۵] . همان.

[۶] . روضات الجنّات: ج۴ ص۲۰۸.

[۷] . التوحید: ص۸۱- ۸۲ ش۳۷.

[۸] . رجال الطوسی: ص۳۸۷ ش۵۷۰۶ و ص۴۰۱ ش۵۸۷۵، خلاصة الاقوال: ص۱۳۰.

[۹] . معجم رجال الحدیث: ج۱۰ ص۵۰ ش۶۵۷۹.

[۱۰] . مسند عبدالعظیم الحسنی: ص۱۲۰.

[۱۱] . رجال النجاشی: ج۲ ص۶۶ ش۶۵۱.