جَمیل بن دَرّاج(م قبل از 200 ق)

وی در زمره اصحاب امام صادق و امام کاظم(ع) ذکر شده است.[۱] در پایان عمر نابینا شد و در دوران امامت امام رضا(ع) وفات یافت. [۲]

مکانت حدیثی

جَمیل، محدّث و از فقیهان نامدار امامی است و از بیش از چهل راوی، اخذ حدیث کرده است که بیشتر آنان، از اصحاب امام صادق(ع) بوده اند.[۳] برخی از آنان، عبارت اند از: زُراره بن اَعین ، محمّد بن مسلم، ابو بصیر، ابو حمزه، ابن بُکَیر، اَبان بن تَغلِب، حمران بن اَعین، حمزه بن حمران، فُضَیل بن یسار. همچنین بیش از چهل راوی، از جَمیل بن دَرّاج، حدیث گزارش کرده اند[۴] که برخی از آنان چون ابن اَبی عُمَیر، بَزَنْطی، فضّالة بن ایوب، صفوان بن یحیی، عبد اللّٰه بن مُغَیره، حسن بن محبوب، حَمّاد بن عثمان، یونس بن عبد الرحمان، حسن بن علی بن فَضّال، از مشاهیر و بزرگان امامی به شمار می آیند.[۵] علمای رجال، وی را به وثاقت و اعتماد و عبادت و وَرَع و بزرگی ستوده اند و شیخ و وجه الطائفه دانسته اند.[۶] کَشّی، جمیل را جزﺀ طبقه دوم فقیهان امامی ذکر کرده است که اصحاب امامیه بر صحّت روایات و تصدیق اقوال و فقاهت آنها، اتّفاق نظر و اجماع دارند.[۷]

احادیث و آثار

از جَمیل بن دَرّاج، در کتب اربعه، ۵۷۰ حدیث در موضوعات اعتقادی، فقهی و اخلاقی، گزارش شده است.[۸] از جَمیل، سه تألیف گزارش شده است : یکی به صورت مستقل که از آن، گاه تعبیر به «اصل» شده و گاه با نام «کتاب» یاد شده است .[۹] دیگری تألیف مشترک با مُرازِم بن حکیم اَزْدی مدائنی و سومی، تألیف مشترک با محمّد بن حُمران [۱۰].

[۱] . رجال الطوسی: ص۱۷۷ ش۲۱۰۱ و ص۳۳۳ ش۴۹۶۴.

[۲] . رجال النجاشی: ج۱ ص ۳۱۰ ش۳۲۶.

[۳] . معجم رجال الحدیث: ج ۴ ص ۱۵۲ ـ ۱۵۳ ش۲۳۶۱.

[۴] . همان.

[۵] . همان.

[۶] . رجال النجاشی: ج۱ ص ۳۱۰ ش۳۲۶، الفهرست، طوسی: ص۹۴ ش۱۵۴، رجال الکشّی: ج۲ ص۴۷۱ ش۳۷۳ و ص۵۲۲ ش۴۶۹.

[۷] . رجال الکشّی: ج۲ ص۶۷۳ ش۷۰۵.

[۸] . معجم رجال الحدیث: ج۴ ص۱۵۲ ش۲۳۶۱.

[۹] . ر.ک: رجال النجاشی: ج۱ ص ۳۱۰ ش۳۲۶، الفهرست، طوسی: ص۹۴ ش۱۵۴.

[۱۰] . ر.ک: رجال النجاشی: ج۱ ص ۳۱۱ ش۳۲۶.