سَماعة بن مِهران حَضرَمی(م قبل از 183 ق)

از راویان قرن دوم هجری است. در تاریخ وفات او اختلاف است. برخی وفات وی را در شصت سالگی و در سال ۱۴۵ق در زمان امام صادق(ع) ذکر کرده اند.[۱] ولی با توجه به کثرت روایت سماعه از امام کاظم(ع)[۲] و دلایل دیگر[۳]، ظاهراً وفات وی قبل از شهادت ایشان در سال ۱۸۳ ق، است.

مکانت حدیثی

وی از ابو بصیر و محمّد بن حَمران و کلبی نّسابه، نقل روایت کرده است و بیش از ۳۵ نفر از راویان که برخی آنان از مشاهیر حدیثی به شمار می آیند، همانند: ابن ابی عُمَیر، ابن فضّال، ابن محبوب، احمد بن محمّد بن ابی نصر بَزَنطی، صفوان بن یحیی و یونس بن عبد الرحمان، از وی اخذ حدیث کرده اند.[۴] علمای رجال، وی را در شمارِ اصحاب امام صادق و امام کاظم(ع) نام برده اند[۵] و بر اعتماد و وثاقت وی، تأکید کرده اند.[۶] برخی سماعه را در شمارِ واقفیان شمرده اند[۷] و این امر با نقل نص بر ائمّه اثنا عشر از سوی او از امام صادق(ع)[۸] منافات دارد؛ همچنین با فرض صحّت گزارش وفات سماعه قبل از شهادت امام کاظم(ع)، او نمی تواند واقفی بوده باشد.[۹]

احادیث و آثار

سماعة بن مهران، از محدّثان پُر حدیث به شمار می آید که در طریق هزار و ۲۵۴ سند در کتب اربعه قرار گرفته است و موضوعات مختلف فقهی و غیر آن را گزارش کرده است. وی دارای کتابی بوده که عثمان بن عیسی روایت کرده است.[۱۰]

[۱] . رجال النجاشی: ج۱ ص۴۳۲ ش۵۱۵.

[۲] . معجم رجال الحدیث: ج۸ ص۲۹۸ ش۵۵۴۶.

[۳] . الکافی: ج۱ ص۳۴۸ ح ۶.

[۴] معجم رجال الحدیث: ج۹ ص۳۱۵ ش۵۵۵۶.

[۵] . رجال الطوسی: ص۲۲۱ ش۲۹۵۸ و ص۳۳۷ ش۵۰۲۱، رجال النجاشی: ص۱۹۳ ش۵۱۷.

[۶] . رجال النجاشی: ص۱۹۳ ش۵۱۷، مصنّفات الشیخ المفید: ج۹ ص۲۵.

[۷] . رجال الطوسی، ص۳۳۷ ش۵۰۲۱، کتاب من لایحضره الفقیه: ج۲ ص۱۲۱ ش۱۹۰۲.

[۸] . الکافی: ج۱ ص۵۳۴ ح ۲۰، الخصال: ج۲ ص۴۷۸.

[۹] . معجم رجال الحدیث: ج۸ ص۲۹۹ ش۵۵۴۶.

[۱۰] . رجال النجاشی: ج۱ ص۴۳۲ ش۵۱۵.