ابوبصیر اسدی(م 150 ق)

یحیی بن ابی القاسم، از اصحاب امام باقر، امام صادق و امام کاظم(ع) شمرده شده است.[۱] وفات وی در سال ۱۵۰ ق ثبت کرده اند.[۲]

مکانت حدیثی

غالب روایات ابو بصیر، بی واسطه از امام صادق و امام باقر(ع) نقل شده است و حدود ۱۵۰ نفر از محدثان و راویان حدیثی چون: ابن ابی حمزه بطائنی، ابن بُکَیر، ابن مسکان، اَبان بن عثمان، اسحاق بن عمّار، جَمیل بن درّاج و یونس بن عبد الرحمان، از وی اخذ حدیث کرده اند.[۳]

رجالیان، وی را به بزرگی، جلالت و وثاقت ستوده اند.[۴] کشّی، ابو بصیر را جزﺀ طبقه اوّل اصحاب اجماع و از جمله شش فقیه بزرگ شیعه در قرن دوم می شمارد.[۵] کلینی و کشّی، روایاتی را از امام باقر و امام صادق(ع) در مدح و ستایش وی، نقل کرده اند.[۶] در مقابل، روایاتی در نکوهش وی گزارش شده است.[۷] علمای رجال، سبب نپذیرفتن این تضعیف ها را ارسال و وجود راویان غیر ثقه در سلسله اسنادِ این روایات، همچنین وجود نشانه های تقیه و ساختگی بودن و نیز تعارض با روایات مدح دانسته اند.[۸]

احادیث و آثار

ابو بصیر در ۲ هزار و ۵۷۲ سند از روایات کتب اربعه، در موضوعات اعتقادی، فقهی، اخلاقی و تفسیری قرار گرفته است. وی از جمله مؤلّفان شیعی به شمار می آید که فهرست نویسان، دو کتاب برای او ثبت کرده اند: کتاب مناسک الحج که از سوی علی بن ابی  حمزه و حسین بن علا، گزارش شده است؛[۹] کتاب یوم و لیلة که به روایت علی بن ابی حمزه، آمده است.[۱۰]

[۱] . همان: ج۲ ص۴۱۱ ش۱۱۸۸، رجال الطوسی: ص۱۴۹ ش۱۶۵۰ ص۳۴۶ ش۵۱۷۴، الفهرست، طوسی: ص۲۶۲ ش۷۹۸.

[۲] . رجال النجاشی: ج۲ ص۴۱۱ ش۱۱۸۸، رجال الطوسی: ص۱۴۹ ش۱۶۵۰.

[۳] . معجم رجال الحدیث: ج۲۰ ص۷۵ ش۱۳۵۷۰.

[۴] . رجال النجاشی: ج۲ ص۴۱۱ ش۱۱۸۸.

[۵] . رجال الکشّی: ج۲ ص۵۰۷ ش۴۳۱.

[۶] . همان: ج۱ ص۴۰۸ ش۲۹۸، الکافی: ج۳ ص۲۳۳ ح ۱ و ج۸ ص۳۳ ح ۶ و ج۱ ص۴۷۰ ح ۳.

[۷] . رجال الکشّی: ج۲ ص۷۷۲ ش۹۰۱ وص۷۷۳ ش۹۰۲ وج۱ ص۴۰۰-۴۰۱ ش۲۹۰- ۲۹۲ و ص۴۰۷ ش۲۹۷.

[۸] . معجم رجال الحدیث: ج۲۰ ص۸۰ ش۱۳۵۷۰.

[۹] . الفهرست، طوسی: ص۲۶۲ ش۷۹۸.

[۱۰] . رجال النجاشی: ج۲ ص۴۱۱ ش۱۱۸۸.