زُرارة بن اعین(م 150 ق)

ادیب، شاعر، قاری و از برجسته ترین فقیهان و راویان حدیث شیعه[۱] از اصحاب امام باقر و امام صادق(ع) است.[۲] به گفته ابو غالب زراری، وی هفتاد [یا نود] سال عمر کرد[۳] و در سال ۱۵۰ق [۴] و به نقلی دو ماه پس از شهادت امام صادق(ع) در سال ۱۴۸ ق وفات یافت.[۵]

مکانت حدیثی

بیشتر روایات زراره از امام باقر(ع) و سپس امام صادق(ع) است و به صورت موردی از برخی راویان چون بکیر بن اعین، حسن بن سری، حمران بن اعین و... روایت گزارش کرده است. بیش از هشتاد راوی از مشاهیر حدیثی، مانند ابو ایوب خزّاز، اَبان بن عثمان، جمیل بن دراج، حریز بن عبداﷲ، حماد بن عثمان، حماد بن عیسی، حمزة بن حمران، عبد اﷲ بن مسکان و... از او حدیث شنیده اند.[۶]

نام وی در شمار احیا کنندگان نام و امر ائمه(ع) یاد شده است[۷] و فرموده اند: احادیث ما را از زراره فرا بگیرید.[۸] امام کاظم(ص) او را جزﺀ حواریان امام باقر و صادق(ع) شمرده است.[۹] کشّی او را فقیه ترین فرد در طبقه اول اصحاب اجماع نام می برد.[۱۰] در رجال کشی حدود بیست روایت در ستایش زراره نقل شده که زراره را از قوامون به قسط و صدق[۱۱]، احیاگر احادیث پیامبر و ائمه، از اوتاد زمین و اعلام دین، از سابقین و مقربین،[۱۲] از مخبتین،[۱۳] نگهبان دین و امین بر حلال و حرام الهی[۱۴] و...[۱۵] یاد می کند. در مقابل حدود ۳۵ روایت نیز درنکوهش او نقل شده اند،[۱۶] دانشیان رجالی به سبب وجود راویان غیر ثقه و ضعیف و مجهول درسلسله اسنادِ این روایات، نشانه های تقیه و... آنها را نپذیرفته اند.[۱۷]

احادیث وآثار

در کتب اربعه، در ۲ هزار و ۷۰۲ سند، در موضوعات مختلف اعتقادی، فقهی واخلاقی از امام باقر و صادق(ع) واقع شده است. فهرست نگاران یکی از آثار او را کتاب الاستطاعة والجبر یاد کرده اند.[۱۸]

[۱] . همان ؛ ص۳۹۷ ش۴۶۱.

[۲] . رجال الطوسی: ص۱۳۶ ش۱۴۲۲ وص ۲۱۰ ش۲۷۴۴. همچنین در شمار اصحاب کاظم(ع) یاد شده است. ر.ک: رجال الطوسی: ص۳۳۷ ش۵۰۱۰.

[۳] . رسالة ابی غالب الزراری: ص۱۳۶.

[۴] . رجال النجاشی: ج۱ ص۳۹۷ ش۴۶۱.

[۵] . رجال الکشّی: ج۱ ص۳۵۴ ش۲۲۳.

[۶] . معجم رجال الحدیث: ج۸ ص۲۴۷ ش۴۶۶۲.

[۷] . رجال الکشّی، ج۱ ص۳۴۸ ش۲۱۹.

[۸] . همان: ص۳۴۷ ش۲۱۶.

[۹] . همان: ص۴۲ ش۲۰.

[۱۰] . همان: ج۲ ص۵۰۷ ش۴۳۱.

[۱۱] . همان: ج۱ ص۳۹۹ ش۲۸۷.

[۱۲] . همان: ص۳۴۸ ش۲۱۹ و ۲۱۸.