حُذَیفة بن یمان عَبَسی(م 36 ق)

در جنگ بدر به دلیل آنکه مشرکان از او پیمان گرفته بودند که در جنگ شرکت نکند، با اجازه پیامبر(ص) شرکت نکرد.[۱] وی در جنگ اُحُد به همراه پدرش شرکت داشت و پدرش به اشتباه از سوی مسلمانان کشته شد و حذیفه در همان لحظه از خون پدرش گذشت.[۲] وی در دوره خلیفه دوم و پس از سلمان والی مدائن شد و تا زمان مرگ در سال ۳۶ ق، چهل روز پس از بیعت با امام علی(ع) بر این شهر حکومت کرد.[۳]

مکانت حدیثی

شیخ طوسی، او را صحابی پیامبر(ص) و امام علی(ع) شمرده است.[۴] شرح حال نگاران، از حُذَیفه به عنوان «صاحب سرّ» پیامبر(ص) یاد کرده اند.[۵] او از «ارکان اربعه» به شمار می رود[۶] که از اصفیا و مؤمنان راستین، خوانده شده است و جزء هفت نفری محسوب می شود که بر پیکر مطهر فاطمه زهرا(س) نماز خواندند.[۷] عمده روایات حذیفه را رِبعی بن حراش عَبَسی و شقیق بن سَلَمه، منتقل کرده اند.[۸] گروهی نیز مناقب او را بسیار و مشهور دانسته اند.[۹] او از جمله ثقاتی است که صاحب سرّ و منافق شناسِ برجسته، معرّفی شده است[۱۰] و از جمله راویانی است که تصریح پیامبر(ص) بر امامت ائمّه دوازده گانه پس از خود را گزارش کرده است.[۱۱]

احادیث و آثار

روایات موجود از او، همگی از پیامبر(ص) هستند.[۱۲] مسند موجود حذیفه، ۱۴۰ روایت از طرق اهل سنّت دارد که افزون بر نقل احادیثی در فقه، آداب و فضائل، وی معیار در فِتَن معرّفی شده است. احادیث غدیر، ثقلین، مدینة العلم، خیر البشر، سیدة نساء العالمین، سیدا شَباب أهل الجنة و جوامع مناقب امام علی(ع)، از جمله روایات او در منابع شیعه هستند.[۱۳]

[۱] . اسد الغابة: ج۱ ص۷۰۶.

[۲] . تاریخ دمشق: ج۱۲ ص۲۶۳.

[۳] . التاریخ الکبیر: ج۳ ص۹۵ ش۳۳۲، تاریخ بغداد: ج۱ ص۱۶۲ ش۱۱، رجال الطوسی: ص۳۵ ش۱۷۸، معجم رجال الحدیث: ج۴ ص۲۴۵ ش۲۶۱۸.

[۴] . رجال الطوسی: ص۳۵ ش۱۷۸ و ص۶۰ ش۵۱۱.

[۵] . تهذیب الکمال: ج۵ ص۴۹ ش۱۱۴۷.

[۶] . التحریر الطاووسی: ص۹۲ ش۱۳۵.

[۷] . رجال الکشّی: ج۱ ص۳۴ ح ۱۳.

[۸] . المسند الجامع: ج۵ ص۷۶ ـ ۱۷۳ ح ۳۲۶۲ ـ ۳۴۰۱.

[۹] . معجم رجال الحدیث: ج۵ ص۲۲۶ ش۲۶۲۶. نیز، ر.ک: تاریخ دمشق: ج۱۲ ص۲۵۹ ش۱۲۳۱.

[۱۰] . اُسد الغابة: ج۱ ص۷۰۶، المحاسن: ج۱ ص۲۷۱ ح ۵۲۹.

[۱۱] . کفایة الأثر: ص۱۳۶.

[۱۲] . المسند الجامع: ج۵ ص۷۶ ـ ۱۷۳ ح ۳۲۶۲ ـ ۳۴۰۱.