بسيار گسترده تر از طريق معجم ها و رايانه به آنچه در تفاسير ، ذيل آيه ، آمده بسنده كنيم؟
نمونه دوم
نمونه ديگر ما اشكال قبلى را نيز ندارد و حديث يافت شده از دايره تفاسير روايى بيرون است . اين نمونه را از يك تفسير معاصر به نام مناهج البيان اثر آيت اللّه ملكى ميانجى در ارائه معناى «زبانيه» در سوره علق مى آوريم ۱ . مؤلّف گرانقدر ، پس از ارائه معناى لغوى «زبانية» ۲ و نقل اقوال برخى مفسّران ۳ چنين آورده است :
وفى الصحيفة المباركة السجّادية فى دعائه عليه السلام لحملة العرش وملائكة اللّه المقرّبين : ... والزبانية الذين إذا قيل لهم :« خُذُوهُ فَغُلُّوهُ * ثُمَّ الْجَحِيمَ صَلُّوهُ »، ابتدروه سراعا ولم ينظروه؛۴و در صحيفه مباركه سجاديه در دعاى بر دوش كشندگان عرش و فرشتگان مقربان خداوند مى فرمايد : و فرشتگانى كه چون به آنان گفته شود : «او را بگيريد و به بندش كشيد و به دوزخش بسپاريد» ، به سرعت و بى مهلت چنين كنند .
اين دعا اصناف فرشتگان را ياد مى كند و در توصيف «زبانية» جمله هاى فوق را آورده و معناى آن را به روشنى بيان نموده است . جالب توجه آن كه امام سجّاد عليه السلام براى توصيف اين واژه قرآنى ، از ديگر آيات قرآن بهره گرفته و بدين ترتيب ، تفسير روايى به تفسير قرآن به قرآن منتهى شده است .
در همين سوره و ذيل آيه و آخر آن نيز اين مفسر ، تفسيرى برگرفته از معصوم را ارائه داده است و چون در تفاسير روايى آمده ، از آوردن آن صرفنظر مى كنيم .
1.مناهج البيان ، الجزء الثلاثون ، ص ۵۸۸ .
2.ايشان معناى لغوى زبانية را از كتاب قاموس برگرفته است : «متمردّ الجنّ والانس والشديد والشرطى ، ج : زبانية» .
3.معناى نقل شده از مجمع البيان است : «يعنى الملائكة الموكلّين بالنار» .
4.الصحيفة السجادية ، دعاى سوم.