بررسی روایات «احرف سبعه» در میراث روایی إمامیه

محمود کریمی^۱

محسن دیمه کار^۲

چکیده

روایت نزول قرآن بر هفت حرف یکی از روایات مشهور در جوامع روایی اهل سنت بوده که به صورت‏های نزول، قرائت و تفسیر قرآن بر هفت حرف و به صورت نزول قرآن بر اقسام هفت‌گانه، در برخی جوامع روایی متقدم امامیه نیز نقل شده است. در حالی که در بدو امر به نظر می‏رسد این روایات با روایت زراره و فضیل بن یسار در الکافی مبنی بر نزول قرآن بر یک حرف در تعارض باشد، اما با واکاوی گونه‏های نقل روایات سبعة احرف در جوامع روایی امامیه و استناد به برخی از منابع لغوی و فقه‏الحدیثی و قراین درون متنی روایات و خانواده حدیث، می‏توان بر فرض مماشات در ضعف سندی روایات، وجه جمعی میان این روایات ارائه داد که قرآن دارای نص و قرائت واحد از ناحیه خداوند متعال است، لکن در نحوه قرائت عموم قرآن آموزان به زبان‌های گوناگون، نوعی تسهیل از ناحیه خداوند و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله صورت پذیرفته است. تحلیل نحوه صدور اولیه این روایات و نیز بررسی دیدگاه ناقلان این حدیث در مصادر روایی امامیه، مانند شیخ صدوق، عیاشی، مجلسی و شیخ حر عاملی از دیگر مباحث مطرح شده در این نوشتار است.

کلیدواژه‌ها: جوامع روایی امامیه، سبعة احرف، صحیحه زراره، بطون قرآن، تقیه.

طرح مسأله

روایات نزول، قرائت و تفسیر قرآن بر هفت حرف و نیز نزول قرآن بر اقسام هفت‌گانه در مصادر امامیه از روایاتی است که توسط افرادی چون محمد بن مسعود عیاشی،