علوم مقدماتی برای کشف حکمت تفاوت آیات مشـابه

نشریه : مطالعات قرآن و حدیث

نویسنده : پديدآورنده : فتحیه فتاحی زاده
پديدآورنده : زهره اهوارکی

چکیده :

آیات مشابه به مجموعه آیاتی گفته می‌شوند که یک موضوع را با الفاظ و تعابیر مشابه بیان می‌کنند، لیکن از نظر ساختار کلام، تفاوت‌هایی دارند از قبیل: تقدیم و تأخیر، حذف و اضافه، تعریف و تنکیر، اِفراد و جمع، تبدیل حرف به حرف دیگر و تبدیل کلمه به کلمه‌ دیگر.
آنچه در این مقاله مورد نظر است یافتن حکمت تفاوت تعابیر در آیات مشابه می­باشد. برای کشف این حکمت‌ها، باید از علوم و منابع مختلفی بهره برد تا در فضای حاکم بر آن سوره قرار گرفت و سعی کرد تا بدین وسیله به مقصود کلام الهی نزدیک شد. این علوم عبارتند از: سیاق، لغت، معانی، بیان، بدیع، صرف، نحو، سبب نزول، ناسخ و منسوخ و ترتیب نزول. گفتار حاضر سعی در معرفی اجمالی این منابع دارد و در ضمن آن نمونه‌هایی از آیات مشابه را مورد بررسی قرار می‌دهد تا تبیین کند هر یک از این علوم چه نقشی در کشف حکمت تفاوت‌های لفظی آیات مشابه دارد.
مطالعه نمونه‌های متعدد روشن می‌کند که هر یک از علوم یاد شده چه اهمیتی در فهم از قرآن کریم و در شیوه‌ تفسیر آن دارند.