شاخص ها و نسبت مشروعیت مردمی و دینی حکومت در نهج البلاغه

نشریه : پژوهشنامه نهج البلاغه

نویسنده : پديدآورنده : خلیل سردارنیا

چکیده :

«مشروعیت سیاسی» یکی از مفاهیم بنیادین در علوم اجتماعی و سیاسی است و به مثابه مهم­ترین ضرورت و الزام سیاسی برای استمرار و تثبیت حکومت­ ها تلقی می ­شود؛ این مفهوم با سه شاخص مهم یعنی خاستگاه حقانی و قانونی حکومت و حکمرانان، رضایت عمومی نسبت به حکومت و کارآمدی شناخته می­ شود. در نهج ­البلاغه، جامعه و حکومت نه از منظر سکولار یا تقابل جامعه مدرن در مقابل جامعه سنتی بلکه در چارچوب اصول و آموزه ­های اسلامی– قرآنی و سنت پیامبر اکرم(ص) نگریســته می­ شود. شاخص­ های مشروعیت و دموکراسی در نهج ­البلاغه تنها در چارچوب دینی- اسلامی بیان شــده­ اند و برخی از ساز و کارهای دموکراسی نیز بیان شده ­اند. در نهج ­البلاغه، بین مشروعیت سنتی - دینی و مشروعیت مردمی و قانونی حکومت رابـطه ­ای طولی هست، به این معنی که مشروعیت سنتی و دینی، جوهره و مبنای اصلی شکل ­گیری یا برای ثبوت حکومت اسلامی است و مشروعیت مردمی- قانونی در ذیل مشروعیت دینی و تنها برای عینیت یافتن یا تحقق حکومت است. این در حالی است که در دموکراسی­ های سکولار، تنها مبنای مشروعیت برای حکومت، از نوع عقلایی - قانونی یا مردمی است نه مشروعیت الهی.