گونه‌شناسی روایات تفسیری امام رضا(ع)

نشریه : حدیث پژوهی

نویسنده : پديدآورنده : عباس مصلایی پور یزدی
پديدآورنده : محسن دیمه کارگراب

چکیده :

به استناد بسیاری از آیات و روایات، ائمه اطهار(ع) تنها کسانی هستند که پس از خدا و پیامبر(ص)، آگاهی کامل به معارف قرآن‌، و مراد و مقصود آیات آن دارند. ائمه(ع)، با توجه به نیاز بشر، به تفسیر و تبیین آیات قرآن کریم پرداخته‌اند. با عنایت به اهمیت و جایگاه ویژه روش‌شناسی در تفسیر قرآن کریم از یک سو، و کثرت روایات تفسیری اهل بیت(ع) از سوی دیگر، در این مقاله تنها روایات تفسیری امام رضا(ع) مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. بر اساس این پژوهش، مهم‌ترین گونه‌های تفسیری روایات امام رضا(ع) عبارت است از: ذکر سبب نزول، بیان معنی مفردات، تبیین آیات از راه بیان مصداق و نیز قیدهای توضیحی آیات، تعیین مرجع ضمیر، توجه به نوع خطاب، تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر قرآن با سنت، تفسیر موضوعی، تأویل آیات متشابه، بیان بطون آیات، تبیین آیات الاحکام، ذکر جزئیات داستان‌های قرآن، استناد به آیات در روایات، بیان چرایی مطالب در آیات، توجه به پیام و اهداف تربیتی و هدایتی، زدودن شبهه و تصحیح بدفهمی نسبت به قرآن کریم و تبیین معارف اعتقادی و نیز ارائه برخی مباحث علوم قرآنی. از دیگر مباحث مطرح شده در این نوشتار، بیان برخی مبانی قرآن‌شناختی و تأکید بر وجود دو رویکرد روایی و کلامی در روایات تفسیری امام رضا(ع) است.