اولویّت سنجی‌ انفاق در قرآن و حدیث

نشریه : مطالعات قرآن و حدیث

نویسنده : پديدآورنده : رضا شکرانی
پديدآورنده : طاهره سادات سیدناری

چکیده :

از شایسته ترین کارها، برآوردن نیازهای نیازمندان است. اما یکی از بایسته‌های پژوهشی، بررسی اولویت‌ها در انفاق است. برای مثال بین افراد فقیر خویشاوند و افراد فقیرتر غیر خویشاوند اولویت با کدام است؟ آیا ملاک در اولویت انفاق، شدت نیاز است یا قرابت و هم‌چنین در میان نیازمندان جامعه چگونه باید اولویت‌بندی نمود؟ در این نوشتار براساس آیات انفاق تبیین می­ گردد ملاک در اولویت برای انفاق نخست قرابت است و سپس نیاز، مگر آنگاه‌که حیات فرد غیرخویشاوند، به انفاق وابسته باشد و چنین ضرورتی برای خویشاوند وجود نداشته باشد. اولویت‌ها در انفاق بر پایۀ کلیه آیات انفاق به ترتیب عبارتند: از والدین، خویشاوندان، یتیمان، مسکینان، همسایۀ نزدیک، همسایۀ دور، همراه و هم‌نشین، در راه مانده، سائلان، بردگان. فقهاء در صورت تعارض بین انفاق به والدین و فرزندان در مواردی که چیزی که انفاق می‌شود فقط برای یک نفر کافی باشد هر دو را دریک درجه قرار داده‌اند و حکم به تخییر و یا قرعه نموده‌اند. درحالی‌که اولویت بر پایۀ آیات با والدین است. ازجمله آیات بیانگر وجوب انفاق به والدین و رعایت اولویت‌ها در انفاق آیۀ 215 بقره است که در فقهی مهم شیعه بدان پرداخته نشده است. روایات نیز مؤید فهم مذکور از آیات قرآن کریم است و اولویت در انفاق را والدین و خویشاوندان بیان نموده است. در روایات رعایت اولویت‌های انفاق در خویشاوندان، موجب اجر بسیار برای انفاق کننده و انفاق درراه خدا با عنوان اجر کمتر بیان‌ شده است.