نياز همگان به توبه

از نگاه قرآن و احاديث اسلامى همه اهل ايمان، اعم از عوام و خواص، حتّى معصومان، نيازمند توبه و بازگشت به خدا هستند و لذا قرآن به همه اهل ايمان، دستور مى دهد:

«وَ تُوبُواْ إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ».[۱]

و همگى به سوى خدا بازگرديد اى مؤمنان، تا رستگار شويد.

همچنين حارث بن مغيره در حديثى از امام صادق عليه السلام نقل مى كند:

كانَ صلى الله عليه و آله يَستَغفِرُ اللّه  عز و جل فى كُلِّ يَومٍ سَبعينَ مَرَّةً، وَ يَتوبُ إلَى اللّه  عز و جل سَبعينَ مَرَّةً. قالَ: قُلتُ: كانَ يَقولُ: أستَغفِرُ اللّه  وَ أتوبُ إلَيهِ ؟ قالَ: كانَ يَقولُ: «أستَغفِرُ اللّه ، أستَغفِرُ اللّه » سَبعينَ مَرَّةً، وَ يَقولُ: «وَ أتوبُ إلَى اللّه ، وَ أتوبُ إلَى اللّه » سَبعينَ مَرَّةً.[۲]

پيامبر خدا، روزى هفتاد بار از خداوند عز و جل آمرزش مى طلبيد و هفتاد بار به درگاه او، توبه مى كرد. گفتم: آيا او مى گفت: «از خدا آمرزش مى خواهم و به درگاه او، توبه مى كنم»؟[۳]فرمود: «[نه، بلكه] هفتاد بار مى گفت: "از خدا، آمرزش مى خواهم. از خدا، آمرزش مى خواهم" و هفتاد بار مى گفت: "و به درگاه خدا، توبه مى برم. به درگاه خدا، توبه مى برم"».

و در حديثى ديگر از پيامبر صلى الله عليه و آله آمده:

إنَّهُ لَيُغانُ[۴]عَلى قَلبى، وَ إنّى لَأَستَغفِرُ اللّه  فِى اليَومِ مِئَةَ مَرَّةٍ.[۵]

گاه دلم را تيرگى مى گيرد و من، روزى صد بار، از خدا آمرزش مى طلبم.

دعاهاى فراوانى كه از معصومان عليهم السلام در زمينه استغفار و توبه نقل شده[۶]نيز به روشنى دلالت دارند كه همه انسان ها در اين جهان، در معرض دورى از ساحت قدس ربوبى هستند، چيزى كه هست، توبه عامّه مردم، به معناى بازگشت از گناهانى است كه انجام دادن آنها موجب عذاب الهى است و توبه خواص، به معناى بازگشت از انجام دادن مكروهات است و توبه معصومان، بازگشت از ترك اَولى و امورى است كه احيانا ضرورت هاى زندگى مادّى ايجاب مى نمايد ؛ ولى به هر حال، از شدّت قرب آنها به ساحت حق تعالى مى كاهد.[۷]