پژوهشی در باره ی محل دفن حضرت آدم (ع).
در باره محلّ دفن آدم عليه السلام در منابع حديثى و تاريخى، گزارش هاى گوناگونى ديده مى شود:
۱. حرم خدا : شيخ كلينى به سند معتبر از امام باقر عليه السلام نقل كرده كه آدم عليه السلام در حرم دفن شده است الكافى: ج ۴ ص ۲۱۴ ح ۷. از ابن عبّاس نيز گزارش شده كه قبر ايشان در مسجد خيف در منا است (سنن الدار قطنى: ج ۲ ص ۷۰ ح ۱، مروج الذهب: ج ۱ ص ۳۸).
۲. نجف : در حديثى از امام صادق عليه السلام نقل شده كه امير مؤمنان عليه السلام در قبر نوح عليه السلام دفن شده (تهذيب الأحكام: ج ۶ ص ۳۴ ح ۶۸). در حديث ديگرى نيز آمده كه امير مؤمنان عليه السلام وصيت كرد مرا در قبر برادرانم هود و صالح دفن كنيد (تهذيب الأحكام: ج ۶ ص ۳۳ ح ۶۶). در حديثى ديگر گزارش شده كه مرا در قبر برادرم هود دفن كنيد (تهذيب الأحكام: ج ۶ ص ۳۴ ح ۶۷).همچنين در زيارت نامه هايى كه براى ايشان وارد شده، آمده: «السَّلام عَلَيكَ يا مَولاىَ وعَلى ضَجيعَيكَ آدَمَ و نوحٍ» (ر . ك : ص ۸۶ «زيارت هفتم» و ص ۱۰۳) .گفتنى است كه سند هيچ يك از اين احاديث، معتبر نيستند.
۳. بيت المقدس : در شمارى از گزارش هاى غير معتبر و غير مستند به اهل بيت عليهم السلام، محل دفن آدم عليه السلام ، بيت المقدس (تاريخ الطبرى: ج ۱ ص ۱۶۱) يا جايى بين بيت المقدس و مسجد ابراهيم (تاريخ دمشق: ج ۷ ص ۴۵۸) ذكر شده است.
نظريه : در جمع بندى گزارش هاى ياد شده مى توان گفت: به استثناى گزارش اوّل، ديگر گزارش ها سند معتبرى ندارند؛ امّا روايت ديگرى وجود دارد كه با آن مى توان ميان گزارش اوّل و دوم، جمع كرد، و آن، عبارت است از حديثى كه مرحوم شيخ طوسى با سند معتبر، از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه ضمن آن، مفضل بن عمر جعفى از امام صادق عليه السلام مى پرسد كه عدّه اى تصور مى كنند كه استخوان هاى آدم عليه السلام در بيت اللّه الحرام است. بنا بر اين چگونه به كوفه منتقل شده؟امام عليه السلام توضيح مى دهند كه در ماجراى توفان نوح، هنگامى كه كشتى او به مكّه رسيد، نوح عليه السلام تابوتى را كه استخوان هاى آدم عليه السلام در آن قرار داشت، از بيت اللّه الحرام بيرون آورد و به داخل كشتى منتقل كرد و همراه خود به كوفه بُرد و در نجف دفن كرد. (ر . ك : فرهنگ نامه زیارت عتبات، ص ۱۱۲ «زيارت آدم و نوح» ، اثبات الوصية : ص ۲۰ ، فرحة الغرى : ص ۷۳)
