۲۴ ذیحجه

۲۴ ذیحجه
روز مباهله
شرح مناسبت:

فتح مکه در سال هشتم هجرى توسّط سپاه اسلام که بدون خونريزى انجام گرديد، موجب درخشش تدريجى قدرت فرهنگى و سياسى اسلام در حجاز و بلکه در سراسر جهان گرديد. پيامبر خدا(ص) با اعزام نماينده ويژه و ارسال نامه براى رهبران سياسى و مذهبى جهان، بويژه مناطق نزديک به مدينه، آنها را به پذيرش اسلام و يا به رسميت شناختن دولت اسلامى و التزام به مقرّرات آن، فرا خواند.

نامه پيامبر(ص) به مسيحيان نجران، در سال نهم هجرى است. پس از ارسال اين نامه، يک هيئت بلندپايه از رهبران مسيحيان نجران، به مدينه آمدند و با پيامبر(ص) مذاکره و مناظره نمودند. گفتگوهاى آنان به نتيجه نرسيد و در نهايت پيامبر(ص) از سوى خداوند متعال مأموريت يافت که به آنها پيشنهاد مباهله دهد.

رهبران مسيحيان نجران، با اين که ابتدا پيشنهاد مباهله را پذيرفته بودند، پس از اين که در روز موعود به ميعادگاه وارد شدند و نشانه هاى صدق و حقّانيت پيامبر خدا(ص) را ديدند، از انجام آن منصرف شدند و به امضاى صلح نامه اى که پيامبر(ص) شروط آن را مشخّص فرمود و به پرداخت جزيه، تن دادند.

در واقعه مباهله، پيامبر(ص) براى بيان مصداق «أبنائنا» در آيه مباهله، حسن(ع) و حسين(ع) را، و براى روشن شدن مصداق «نسائنا»، فاطمه(س) را، و براى نشان دادن مصداق «أنفسنا»، امام على(ع) را، همراه خود براى مباهله برد و آنان را اهل خود خواند. اين اقدام پيامبر(ص)، بيانگر برترى آنان بر ساير امّت اسلامى است.

بر پايه برخى احاديث، روز ۲۴ ذى حجّه، روز ميعاد مباهله پيامبر(ص) با نمايندگان مسيحيان نجران بود.

آیات و روایات متناسب :
آیه مباهله
قرآن کریم:
فَمَنْ حاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ ما جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْنَاءَكُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَكُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَةَ اللّهِ عَلَى الْكاذِبِين‏
هرگاه بعد از علم و دانشی که (در باره مسیح) به تو رسیده، (باز) کسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: «بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آنگاه مباهله کنیم؛ و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.
آل عمران/۶۱
آداب روز مباهله
امام صادق علیه السلام:
مَن صَلّى في هذَا اليَومِ رَكعَتَينِ قَبلَ الزَّوالِ بِنِصفِ ساعَةٍ شُكرا للّهِِ عَلى ما مَنَّ بِهِ عَلَيهِ وخَصَّهُ بِهِ ، يَقرَأُ في كُلِّ رَكعَةٍ اُمَّ الكِتابِ مَرَّةً واحِدَةً ، وعَشرَ مَرّاتٍ «قُل هُوَ اللّهُ أحَدٌ» ، وعَشرَ مَرّاتٍ آيَةَ الكُرسِيِّ إلى قَولِهِ : «هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ» ، وعَشرَ مَرّاتٍ «إنّا أنزَلناهُ في لَيلَةِ القَدرِ» ؛ عَدَلَت عِندَ اللّهِ مِئَةَ ألفِ حِجَّةٍ ، ومِئَةَ ألفِ عُمرَةٍ ، ولَم يَسأَلِ اللّهِ عز و جلحاجَةً مِن حَوائِجِ الدُّنيا وَالآخِرَةِ إلّا قَضاها لَهُ كائِنَةً ما كانَت ، إن شاءَ اللّهُ عز و جل .
امام صادق عليه السلام :هر كس در اين روز ـ يعنى بيست و چهارم ذى حجّه ـ نيم ساعت قبل از ظهر، دو ركعت نماز به شكرانه نعمتى كه خدا به او اختصاص داده است ، به جا آورد و در هر ركعتى، يك بار امّ الكتاب (سوره فاتحه) ، و ده مرتبه «قل هو اللّه احد» و ده مرتبه آية الكرسى تا «هم فيها خالدون» ، و ده مرتبه «انا انزلناه فى ليلة القدر» را بخواند ، [اين عملش] در نزد خداوند با صد هزار حج و صد هزار عمره برابر است و هر حاجتى از حوائج دنيا و آخرت را كه از خداوند عز و جل بخواهد، به او عطا مى فرمايد ؛ هر حاجتى كه باشد ، إن شاء اللّه .
دانشنامه قرآن و حديث: ج۱۶، ص۳۰۸
آداب مباهله
امام صادق علیه السلام:
تُشَبِّكُ أصابِعَكَ في أصابِعِهِ ثُمَّ تَقولُ : «اللّهُمَّ إن كانَ فُلانٌ جَحَدَ حَقّا وأَقَرَّ بِباطِلٍ ، فَأَصِبهُ بِحُسبانٍ مِنَ السَّماءِ أو بِعَذابٍ مِن عِندِكَ» ، وتُلاعِنُهُ سَبعينَ مَرَّةً .
پنجه ات را در پنجه او مى گذارى و سپس مى گويى : «خدايا ! اگر فلانى حقّى را انكار يا به باطلى اقرار كرده است، او را به بلايى از آسمان يا عذابى از جانب خودت گرفتار كن» و هفتاد بار، او را لعنت مى كنى .
دانشنامه قرآن و حديث: ج۱۶، ص۲۸۰