تواب بودن خداوند

«خدا بر او توبه كرد» ، يعنى او را آمرزيد و از گناهان رهايى بخشيد يا به او توفيق توبه داد يا با آمرزش ، بر او بازگشت ، يا با بخشش خود ، بر بنده اش باز مى گردد ، هنگامى كه وى از گناهش به سوى خدا باز مى گردد .

ما مى دانيم كه مؤمنان و بندگان شايسته خدا ، از عنايتى خاص از سوى او بهره مند هستند ؛ ولى هر گاه بنده مرتكب گناهى شود ، اين عنايت از او سلب مى شود . حال اگر توبه كند و از ارتكاب گناه باز گردد ، خداى سبحان نيز به سوى او باز مى گردد . بازگشت خدا به سوى توبه كننده ، به معناى پذيرش توبه او و گذشت از او و آمرزش او و در بر گرفتن دوباره او با عنايت هاى ويژه است .

علّامه طباطبايى قدس سره در تفسير آيه  «پس آدم، كلماتى را از پروردگارش فراگرفت، پس[خداوند ]توبه او را پذيرفت»  گفته است :

تلقّى ، همان فرا گرفتن است و آن ، گرفتن سخن با فهم و دانستن آن است و اين فراگيرى ، همان راه آسان كننده توبه براى آدم عليه السلام است . از اين جا روشن مى شود كه توبه ، دو گونه است : توبه اى از خداوند والا ، كه همان بازگشت به سوى بنده با رحمت است ؛ و توبه اى از بنده ، كه همان بازگشت به سوى خدا با آمرزش خواستن و دل كَندن از گناه است . توبه بنده ، پيچيده در دو توبه از خداست ؛ زيرا بنده در هيچ حالى از احوال ، از خداوندگارش بى نياز نيست . پس بازگشت او از گناه به سوى خدا ، نيازمند توفيق خداى والا و يارى او و رحمت اوست تا توبه اش جامه عمل بپوشد . آن گاه ، به پذيرفتن خداى والا و عنايت و رحمت او ، حاجت مى افتد . از اين رو ، توبه بنده ، هر گاه پذيرفته شود ، ميان دو توبه از خداست ، همان گونه كه سخن خداى والا بر آن دلالت دارد :  «پس بر ايشان بازگشت تا باز گردند»  .