وجوب اطاعت از رهبری

آیه اولو الأمر:

یا أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ أَطِیعُواْ اللَه وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَ أُوْلِی الْأَمْرِ مِنکمْ.[۱]

ای کسانی که ایمان آورده اید! از خدا اطاعت کنید و از پیامبر و اولو الأمر خود، اطاعت نمایید.

نظام اسلامی بدون اطاعت از اولو الأمر، تحقّق نمی پذیرد؛ زیرا در زندگی اجتماعی، اختلاف و تنازع، طبیعی است. از این رو، باید محور و ملاکی موجود باشد تا در مورد احکام و مقرّرات جامعه، حرف نهایی را بزند. پیام «آیه اولی الأمر»، این است که اطاعت از ولی امر، مقدّمه پیدایش نظام است. با اطاعت از رهبری، نظام اسلامی شکل می گیرد. از پیامبر خدا(ص) نقل شده که فرمود:

اِسْمَعُوا وَ أطیعُوا لِمَنْ وَلاّهُ اللّهُ الأَمرَ، فَإِنَّهُ نِظامُ الإسلامِ.[۲]

از کسانی که صاحبان امرند، شنوایی داشته باشید و فرمانشان را اجرا کنید که نظام اسلام، در آن است.

ولی امر، امام معصوم است و در زمان حضور او، مسلمانان باید از او پیروی کنند؛ امّا در زمان غیبت امام معصوم(ع) مردم چه باید بکنند؟

امام علی(ع) تکلیف مردم را در عصر رهبری غیر معصوم، مشخّص کرده است. ایشان در قسمتی از سفارش نامه مالک اشتر به او می فرماید:

«به قاضیان شهرهای خود بنویس تا هر حکمی را که در حقّ و ناحق بودنش اختلاف دارند، به تو ارجاع دهند. سپس آن احکام را بررسی کن و هر چه را موافق کتاب خدا و سنّت پیامبر او و دستور امام توست، امضا کن و آنان را به اجرای آن، وا دار. هر چه بر تو مشتبه شد، دین شناسانی را که نزدت هستند، گِرد آور و با ایشان، مباحثه کن و آن گاه، آرای دین شناسان مسلمان حاضر بر هر چه قرار گرفت، همان را امضا کن؛ زیرا هر حکمی که مورد اختلاف شهروندان است، به امام ارجاع می شود و بر امام است که از خدا، یاری جوید و در بر پا داری حدود و وا داشتن شهروندان به فرمان خدا بکوشد».[۳]

بنا بر این، می توان گفت: این روایت، وظیفه ما در زمان غیبت را نیز مشخّص می نماید؛ بدین معنا که اگر رهبر غیر معصوم، حکم خدا را تشخیص داد، آن را بیان می کند و اگر تردید داشت، با مشورت عالمان دینی به هر نظری رسید، آن رأی را اعلام می نماید و مردم، باید از فرمان او اطاعت کنند.