خالی نبودن زمین از امام معصوم

آیه هادی:

وَ یَقُولُ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَوْ لَا أُنزِلَ عَلَیهِ ءَایةٌ مِن رَبِّهِ إِنَّمَا أنتَ مُنذِرٌ وَ لِکلِّ قَوْمٍ هَادٍ. (سوره رعد، آیه ۷)

آنان که کافر شدند، مى گویند: چرا نشانه [و اعجازى] از پروردگارش بر او نازل نشده؟ تو تنها بیم دهنده اى و براى هر گروهى، راه نمایی است.

پیام اساسی و بسیار مهم و سرنوشت ساز آیه برای امّت اسلام، این است که زمین از حجّت و امام معصوم، خالی نمی ماند. امام علی(ع) فرمود:

اللّٰهُمَّ بَلیٰ، لاتَخلُو الأَرضُ مِن قائِمٍ لِلّهِ بِحُجَّةٍ؛ إمّا ظاهِراً مَشهوراً أو خائِفاً مَغموراً؛ لِئَلّا تَبطُلَ حُجَجُ اللّهِ و بَیِّناتُهُ.[۱]

بار خدایا! آری، زمین را از کسی که حجّت های خدا را بر پا دارد ـ که یا آشکار و سرشناس اند و یا بیمناک و گم نام ـ تهی نمی کنی، مبادا که حجّت ها و برهان های الهی از بین بروند.

از امام باقر(ع) نیز روایت شده که فرمود:

لاتَبقَی الأَرضُ بِغَیرِ إمامٍ ظاهِرٍ أو باطِنٍ.[۲]

زمین، بدون امام آشکار یا نهان، نمی ماند.

بنا بر این، در عصر حاضر نیز باید امام یا هادی زنده داشته باشیم.

اگر بخواهیم فلسفه امامت و رهبری را از نظر قرآن و روایات بیان کنیم، باید بگوییم که امامت و رهبری، پنج حکمت دارد که سه مورد آن، مربوط به زمان ظهور حضرت حجّت(ع) است و دو مورد دیگر، مربوط به عصر غیبت اند. این حکمت ها به اجمال، عبارت اند از:

الف ـ رهبری اخلاقی

امام، الگو و اسوه است و مردم باید خود را از نظر رفتار و کردار و گفتار، به او نزدیک کنند. در زیارت امیر مؤمنان(ع) می خوانیم:

السَّلامُ عَلَیکَ یا میزانَ الأَعمالِ.[۳]

سلام بر تو، ای ترازوی اعمال!

از این رو، هرکس عملش به علی نزدیک تر باشد، کامل تر و مقبول تر است.

ب ـ رهبری سیاسی

امام باید امور سیاسی و حکومتی مردم را رهبری و هدایت کند.

ج ـ رهبری علمی

امام، مشکلات علمی مردم، از جمله اختلاف در مسائل اسلامی را حل می کند. از این رو، اگر مردم در زمان حضور امام در این مسائل به امام رجوع می کردند، دیگر اختلافی پیش نمی آمد.

رهبری اخلاقی و علمی در شرایطی که رهبری سیاسی وجود ندارد، ممکن است؛ ولی در زمان حضور، هنگامی که مردم با امام بیعت کردند، هر سه رهبری با هم خواهد بود.

د ـ رهبری باطنی

این رهبری در زمان غیبت امام وجود دارد و کامل ترین نوع رهبری است. این نوع رهبری به معنای سلطه سیاسی و هدایت اخلاقی و عملی نیست؛ بلکه نوعی رابطه تکوینی در جهت تکامل انسان، بین رهرو و رهبر است.[۴]

ه‍ ـ بقای نظام جهان

ولایت تکوینی، رکن بقای نظام آفرینش است. به عبارت دیگر، بقای عالم در گرو وجود انسان کامل است و بدون وجود او زمین از هم فرو خواهد پاشید. امام باقر(ع) فرمود:

جَعَلَهُمُ اللّهُ عز و جل أرکانَ الأَرضِ أن تَمیدَ بِأَهلِها.[۵]

خداوند، امامان را ستون های زمین قرار داد [تا زمین، آرامش خود را حفظ کند] موجب دلهره و پریشانی مردم نشود.

در روایت دیگری می فرماید:

لو أنَّ الإِمامَ رُفِعَ مِنَ الأرضِ ساعَةً لَماجَت بِأَهلِها کَما یَموجُ البَحرُ بِأَهلِهِ.[۶]

اگر برای لحظه ای وجود امام از زمین برداشته شود، زمین، ساکنان خود را چنان درهم و پریشان می کند که دریا، ساکنانش را.

امام هادی(ع) در زیارت جامعه می فرماید:

بِکُم یُنَزِّلُ الغَیثَ، وَ بِکُم یُمسِکُ السَّماءَ أن تَقَعَ عَلَی الأَرضِ.[۷]

[خداوند] به سبب وجود شما، باران فرو می فرستد و به برکت وجود شما، آسمان را نگه می دارد که بر زمین سقوط نکند.