مطالعه کتاب خرید کتاب دانلود کتاب
عنوان کتاب : شرح زیارت جامعه کبیره یا تفسیر قرآن ناطق
پديدآورنده : محمد محمدی ری شهری
همكار : احمد غلامعلی
محل نشر : قم
ناشر : دارالحدیث
نوبت چاپ : ششم
تاریخ انتشار : 1393
تعداد صفحه : 684
قطع : وزیری
زبان : فارسی
جستجو در Lib.ir

شرح زیارت جامعه کبیره یا تفسیر قرآن ناطق

زيارت جامعه کبيره، از ميراث هاى گران قدر امام هادى(ع) است.

زيارت جامعه کبيره، از ميراث هاى گران قدر امام هادى(ع) است. يکى از محورهاى مهم فعّاليت هاى فرهنگى ـ سياسى اين امام بزرگوار، تبيين جايگاه واقعى اهل بيت(ع) و گسترش مکتب تشيّع، فرهنگ سازى براى زيارت قبور نياکان خود، بويژه امير مؤمنان(ع) و امام حسين(ع) بوده است.

علّت نام گذاری شرح این زيارت نامه به تفسير قرآن ناطق، این است که اگر انسان، قرآن را به طور کامل در زندگى خويش جريان بخشد، به مرتبه انسان کامل مى رسد. از اين رو، امام، تحقّق عينى و کاملِ قرآن، در انسان است. بنا بر اين، تبيين ويژگى هاى اهل بيت:، در واقع، تشريح عينىِ قرآن در زندگى انسان است و شرح «زيارت جامعه»، در حقيقت، تفسير قرآن ناطق و انسان کامل است.

برخی از ویژگی های این اثر، استناد گسترده به قرآن و حديث، همگانى بودن مطالب، نقد برخى آرا و توضيح واژه هاست.

این کتاب در اصل سخنرانی های آیت اللّٰه ری شهری در شرح زیارت جامعه بوده که به صورت کتاب عرضه شده است و این سخنرانی ها در نرم افزار «شرح مجموعه گل» در دسترس است.

پيش گفتار

زيارت جامعه كبيره ،[۱]يكى از ميراث هاى گران قدر دهمين پيشواى پيروان اهل بيت عليهم السلام ، امام هادى عليه السلام است . يكى از محورهاى مهم فعّاليت هاى فرهنگى ـ سياسى اين امام بزرگوار ، جهت تبيين جايگاه واقعى اهل بيت عليهم السلام و گسترش مكتب تشيّع ، فرهنگ سازى براى زيارت قبور نياكان خود ، بويژه امير مؤمنان و امام حسين عليهماالسلام بوده است .

به نظر مى رسد كه هدف امام هادى عليه السلام از اين گونه اقدامات فرهنگى ـ سياسى ، تبديل كردن زيارتگاه هاى اهل بيت عليهم السلام به مراكزى براى آشنا شدن مسلمانان با اسلام ناب و جايگاه اهل بيت عليهم السلام در اسلام بود . اين كوشش ارجمند ، در برابر توطئه دشمنان اسلام علوى ـ كه تلاش مى كردند تا اين پايگاه هاى مستحكم را در ميان مردم ، از بين ببرند ـ و براى مقابله با شيّادانى كه با نشر افكار غلوآميز خود در باره امامان عليهم السلام ، زمينه ساز جدايى جامعه اسلامى از اهل بيت عليهم السلام مى شدند ، انجام گرفت و بدين سان ، مجموعه اى از زيارت نامه هاى ارزنده و آموزنده ، از اين امام بزرگوار ، به يادگار مانْد كه مشهورترين و معتبرترين آنها ، «زيارت جامعه كبيره» است .

اين زيارت نامه ـ كه تبيين و شرح آن ، موضوع كتابى است كه در پيش چشم خوانندگان گرامى قرار دارد ـ ، در واقع ، كوتاه ترين و كامل ترين متون امام شناسى است كه به روشنى ، مرزهاى توحيد ، نبوّت و امامت را مشخّص كرده ، آنها را توضيح مى دهد و به دور از هر گونه غلو ، جايگاه راستين اهل بيت عليهم السلام را بيان مى نمايد .

زيارت جامعه و تفسير قرآن

شايد نخستين پرسشى كه با ملاحظه نام اين كتاب به ذهن خواننده مى رسد، اين باشد كه : چه رابطه اى ميان قرآن كريم و «زيارت جامعه» وجود دارد كه شرح اين زيارت نامه ، تفسير قرآن ، ناميده شده است؟

در پاسخ اين پرسش ، بايد گفت كه قرآن ، كتاب انسان سازى است ؛ انسانى كه مى تواند مظهر اَسما و صفات الهى شود و خليفةُ اللّه گردد ، و امام نيز، كامل ترينِ انسان هاست .

اين سخن ، بدين معناست كه انسان ، اگر قرآن را به طور كامل در زندگى خويش جريان بخشد ، به مرتبه انسان كامل مى رسد . از اين رو ، امام، تحقّق عينى و كاملِ قرآن ، در انسان است و بدين سان ، خاتم پيامبران ـ كه كامل ترينِ انسان ها و امامِ امامان است ـ ، كامل ترين نسخه قرآن ناطق است و پس از او ، اهل بيت قرآنىِ آن بزرگوار ، نسخه هاى ديگرى از انسان كامل و قرآن ناطق اند . لذا گزارش شده كه در جنگ صِفّين ، هنگامى كه دشمن با تزوير مى خواست از قرآن صامت بر ضدّ قرآن ناطق و ارزش هاى قرآنى سوء استفاده كند ، امام على عليه السلام فرمود :

أَنا القُرآنُ النّاطِقُ .[۲]قرآن ناطِق ، منم .

و در روايتى ديگر ، آمده كه فرمود :

هذا كِتابُ اللّهِ الصّامِتُ وَأَنا المُعَبِّرُ عَنهُ ، فَخُذُوا بِكتابِ اللّهِ النّاطِقِ وَ ذَروا الحُكمَ بِكِتابِ اللّهِ الصّامِتِ ، إِذ لا مُعَبِّرَ عَنهُ غَيرى .[۳]اين ، كتاب خاموشِ خداست و من ، سخنگوى اويم . پس به كتاب گوياى خداوند ، دست بياويزيد و حكم كردن بر اساس كتاب خاموش خدا را وا نهيد ؛ چرا كه جز من ، سخنگويى براى آن نيست .

بنا بر اين ، تبيين ويژگى هاى اهل بيت عليهم السلام ، در واقع ، تشريح عينىِ قرآن در زندگى انسان است و شرح «زيارت جامعه» ، در حقيقت ، تفسير قرآن ناطق و انسان كامل است .

گفتنى است كه متن اين كتاب ، برگرفته از مطالبى است كه به وسيله نگارنده اين سطور ، طى ۱۲۲ برنامه تلويزيونى ،[۴]براى «سيماى قرآن» ، تهيّه و از اين شبكه تلويزيونى پخش گرديده است و اينك ، پس از اصلاح و تكميل ، تقديم علاقه مندان مى گردد .

ويژگى هاى كتاب حاضر

به دليل اهمّيت «زيارت جامعه»[۵]و ضرورت شرح آن ، تاكنون شرح هاى متعدّدى بر اين زيارت ، نوشته شده كه هر يك ، ويژگى هاى خاصّ خود را دارند . كتاب حاضر نيز داراى ويژگى هايى است كه به برخى از آنها ، اشاره مى شود :

۱ . استناد گسترده به قرآن و حديث

نخستين و مهم ترين ويژگى شرح حاضر ، استناد گسترده آن به قرآن و احاديث اسلامى است ، به گونه اى كه خواننده ، علاوه بر آشنايى با معانى زيارت نامه ، با انبوهى از آيات و رواياتى كه موجب تقويت متن آن مى شود ، نيز آشنا مى گردد .

۲ . همگانى بودن مطالب

از آن جا كه مطالب اين كتاب ، براى «سيماى قرآن» تهيّه مى شد ، تلاش گرديد كه تا جاى ممكن ، ساده و براى همگان ، قابل فهم و سودمند باشد . به همين دليل ، برخى از حكايات و خاطره هاى آموزنده ، بدان افزوده گرديد .

۳ . نقد برخى آرا

در برخى از موارد ، اين كتاب ، آراى ديگران را در شرح برخى از عبارت هاى اين زيارت ، مورد نقد قرار مى دهد و تفسير جديدى را كه به نظر ، انطباق بيشترى با آن عبارات و ديگر روايات دارد ، ارائه مى نمايد .

۴ . توضيح واژه ها

در كتاب حاضر ، «زيارت جامعه» به يكصد و ده بخش ، تقسيم شده و در آغاز هر بخش و پيش از شرح آن ، واژه هايى كه نياز به توضيح دارند ، با بهره گيرى از منابع معتبر لغت ، واژه شناسى گرديده اند .

* * *

بر خود لازم مى دانم كه از زحمات فاضل گران قدر ، آقاى احمد غلامعلى ـ كه ساماندهى نهايى اين كتاب ، با همكارى جدّى و تلاش ستودنى ايشان ، صورت گرفت ـ ، صميمانه سپاس گزارى كرده ، از خداوند منّان ، براى ايشان ، پاداشى در خور فضل حضرتش ، مسئلت نمايم .

ربّنا! تقبّل منّا ، إنّك أنت السّميع العليم .

محمّد محمّدى رى شهرى

۲۷ رجب ۱۴۲۹

نهم مرداد ۱۳۸۷


[۱]زيارت جامعه به زيارتى گفته مى شود كه جامع باشد ؛ يعنى بتوان با آن ، يكى از اهل بيت عليهم السلام يا همه آنان را زيارت كرد . از ميان زيارت هاى جامعه ، اين زيارت خاص را به دليل عُلوّ مضامين و نيز مفصّل بودنش ، «زيارت جامعه كبيره» ناميده اند . همچنين ، تعبير «زيارت جامعه» ، چنانچه بدون هيچ قيدى به كار رود ، دقيقا بر همين زيارت خاص (جامعه كبيره) دلالت دارد و بر آن ، اطلاق مى شود .

[۲]بحار الأنوار ، ج ۸۲ ، ص ۱۹۹ .

[۳]العمدة ، ص ۳۳۰ ، ح ۵۵۰ . براى اطّلاع بيشتر ، ر . ك : دانش نامه اميرالمؤمنين ، ج ۸ ، ص ۱۹۸ «قرآن گويا» .

[۴]ضبط اين برنامه از تاريخ دوازدهم تير ماه ۱۳۸۱ آغاز شد و تا اواخر سال ۱۳۸۲ ادامه داشت . شايان ذكر است كه اين برنامه تا كنون چند بار از سيماى قرآن (شبكه قرآنى سيماى جمهورى اسلامى) ، پخش شده و در اسفندماه ۱۳۸۵ نيز توسط پژوهشكده علوم و معارف حديث ، در يك لوح فشرده چند منظوره ديجيتال (DVD) ، تقديم علاقه مندان گرديده است .

[۵]ر .ك : ص ۲۴ : «بهترين زيارت نامه اهل بيت عليهم السلام » .