(3)
بررسى نقش غلات در جعل حدیث
طلاكوبى، فروغ
كارشناسى ارشد علوم قرآن وحدیث
دانشكده اصول دین قم
استاد راهنما: معارف، مجید
استاد مشاور: بهشتى، احمد
1380
293 ص.
در این پایاننامه، نگارنده، ابتدا به كلّیاتى از قبیل تعاریف مربوط به غلو و جعل و وضع پرداخته و سپس با بیان سابقه تاریخى غلات،
عقاید كلّى این گروه را یادآور شده است. همچنین به بررسى علل و انگیزههاى جعل حدیث و اهداف و نیات این گروه در این راستا پرداخته و نمونههایى از احادیث جعلى درباره
مسائل گوناگون را نقل نموده است. در خاتمه نیز موقعیت این احادیث را در كتب موجود، بررسى كرده است.
این نوشته، در حدّ توان، سعى دارد گوشههایى از این
حركت سازمانیافته و آگاهانه را بررسى كند تا روشن شود غلات، به كلّى از مذهب تشیع به دور بودهاند و تنها به جهت مخدوش ساختن چهره نورانى شیعه، خود را در صف
شیعیان جا زدهاند. لذا در این پایاننامه، سعى شده تا با شناخت افكار و عقاید غالیان، به نقش آنها در مسیر جعل حدیث پرداخته شود. از اینرو، ذیل دو بخش و هفت فصل،
این مهم بررسى شده است.
بخش اوّل، «غلات و عقاید فرقهاى» عنوان گرفته است در فصل اوّل این بخش، كلّیات و تعاریف موجود در مسئله از دیدگاه لغت و اصطلاح و
نظر مفسّران، مورد كند و كاو قرارگرفته و سپس به صورتى گسترده، این مبحث از منظر روایات بررسى شده و سپس از نظر دیدگاه كلامى رجالى شیعه و سنّى بررسى شده
است.
فصل دوم با عنوان «بررسى سابقه تاریخى غلات» به چند گروه از فرقههایى منتسب به این عقیده از قرن اوّل هجرى تا غیبت كبرا و پس از آن، اشاره شده
است.
فصل سوم، درباره علل و انگیزههاى غلو است، كه از عوامل مهم آن، تكّبر و خودخواهى، بىبندوبارى اباحیگرى و ناآگاهى تودههاى مردم برشمرده شده است.
فصل چهارم به بررسى عقاید غلات پرداخته و عقاید آنان را در زمینههاى مختلف فكرى - عقیدتى مورد بحث و نظر قرار داده است.
بخشدوم با عنوان «جعل
حدیث در كارنامه غلات»، داراى سه فصلاست كه در فصل اوّل آن، گزارشى درباره جعل حدیث در اسلام آمدهاست.
نگارنده در این بخش، درباره موضوعاتى مانند:
معناى لغوى و اصطلاحى جعل، حدیث موضوع، تاریخ جعل در حدیث از دیدگاههاى مختلف، و علل و انگیزههاى جعل حدیث، پرداخته و دو علّت عمده براى جعل حدیث را عامل
سیاسى و عامل فرهنگى مىداند و عواملى از قبیل: دنیامدارى، عوامل تربیتى و تبلیغى، تعصّبات ملّى، عناد و زندقه را نیز در مرتبههاى بعدى این عوامل برمىشمرد.
فصل دوم، در باب نقش غلات در مسیر جعل حدیث است. در این فصل كه داراى بخشهاى مختلف است، كیفیت حدیثسازى، اهداف غلات در این زمینه، موضعگیرى ائمه
اطهار: در برابر غلات، ذكر نام غالیان مشهور، محورهاى جعل حدیث از جانب غلات، نمونههایى از جعلیات غلات در محور معاد، و همچنین دو محور غلو در صفات و فضائل، از
جمله مباحثى است كه این فصل را تشكیل مىدهند.
نگارنده در خاتمه، ضمن بررسى موقعیت روایات غلات در كتب موجود، معیارهاى تشخیص احادیث موضوع، روایات
جعلى در حوزه كلام و روایات جعلى در حوزه قرآن، با یك نتیجهگیرى كلّى از بحثها، مطالب خود را خاتمه مىدهد.
