ابو عبد اللّه ، قيس بن عباد[ة] بن قيس ضبعى بكرى بصرى، از ياران امام على عليه السلام ، شخصيتى خودساخته، ستوده و مقبول بود. او پيامبر صلى الله عليه و آله را درك كرده بود و گفته شده كه از صحابه به شمار آمده است . قول درست ، اين است كه او دوران جاهلى را هم درك كرده بود. وى در دوران خلافت عمر ، به مدينه آمد واز فقهاى محدّث اهل بصره به شمار مى آمد. در برابر ابن اشعث در جنگ هايش جنگيده بود، تا آن كه هلاك شدند . سپس در خانه اش نشست و حَجّاج ، به دنبال او فرستاد و در سال ۸۰ ق ، گردنش را زد.
