عَمرو بن قَرَظه انصاری

نام او عمرو[۱]بن قَرَظة بن کعب انصاری است که پدرش قَرَظة بن کعب ، یکی از یاران نامدار پیامبر خدا صلی الله علیه و آله است که در جنگ اُحد و سایر جنگ ها ، همراه سپاه اسلام بود. گفتنی است که ری، در دوران زمامداری خلیفه دوم ، به وسیله قَرظَة بن کعب ، فتح شد. وی در دوران خلافت امام علی علیه السلام نیز با ایشان ، همراهی می کرد .

یکی از فرزندان قَرَظه به نام «عمرو» ، در سپاه امام حسین علیه السلام بود و دیگری که «علی» نام داشت ، در سپاه عمر بن سعد!

روز عاشورا ، عمرو بن قَرَظه ، به نمایندگی از امام علیه السلام با عمر بن سعد ، گفتگو کرد[۲]و هنگام نبرد ، عاشقانه با دشمن جنگید . سید ابن طاووس ، نبرد او را چنین توصیف می کند :

او به سانِ مشتاقان به پاداش ، جنگید و در خدمت به فرمان روای آسمان (حسین علیه السلام ) ، بسیار کوشید تا این که تعداد فراوانی از گروه ابن زیاد را کشت و میان درستکاری و جهاد ، جمع کرد . تیری به سوی امام حسین علیه السلام نمی آمد ، جز این که او دستش را جلوی آن می گرفت ، و شمشیری کشیده نمی شد ، مگر این که با قلبش ، با آن رویارویی می کرد ، و هیچ بدی ای به حسین علیه السلام نمی رسید ، تا آن گاه که او با پذیرش زخم هایی ، زمینگیر شد .

او در آخرین دیدارش با امام علیه السلام ، در حالی که به شدّتْ زخمی شده بود ، به ایشان گفت : [ به پیمانم ] وفا کردم ؟

امام علیه السلام پاسخ داد :

آری . تو در بهشت ، پیشِ روی من هستی . به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ، از جانب من ، سلام برسان و به ایشان بگو که من هم در پی [ تو ] می آیم .

سپس عمرو بن قَرظَه ، جنگید تا به شهادت رسید . امّا فرزند دیگر قَرَظه ، یعنی علی بن قَرَظه ـ که نقطه مقابل عمرو بود ـ ، وقتی دید که برادرش کشته شد ، فریاد زد : ای حسین ! ای دروغگو ، پسر دروغگو ! برادرم را گم راه ساختی و فریفتی تا این که او را به کشتن دادی .

امام علیه السلام فرمود :

خداوند ، برادرت را گم راه نکرد ؛ بلکه برادرت را هدایت ساخت و تو را گم راه کرد .

علی بن قَرَظه ، در نهایت بی شرمی گفت :

خدا مرا بکشد ، اگر تو را نکشم یا در راه [ کشتن ] تو نمیرم !

این جمله را گفت و به امام علیه السلام ، حمله ور شد که نافِع بن هِلال ، راه را بر او بست و با نیزه ، او را نقشِ بر زمین کرد .

در زیارت های «رجبیه» و «ناحیه مقدّسه» آمده :

سلام بر عمرو بن قَرَظه انصاری !