تأمّلی در گزارش های مربوط به استعفای مسلم از نمایندگی امام حسین علیه السلام

تأمّلی در گزارش های مربوط به استعفای مسلم از نمایندگی امام حسین علیه السلام

بر پایه گزارش های موجود ، مسلم بن عقیل ، پس از پذیرفتن نمایندگی امام حسین علیه السلام برای رفتن به کوفه ، دو راه نمای او از شدّت تشنگی ، هلاک شدند . مسلم و همراهانش با زحمت بسیار ، خود را به آب رساندند و از هلاکت ، نجات یافتند. او این حادثه را به فالِ بد گرفت و از این رو ، نامه ای به امام حسین علیه السلام نوشت و از به انجام رساندن این مأموریت ، عذرخواهی کرد . امام علیه السلام دستور اکید داد که به راه خود ، ادامه دهد .

بر پایه گزارش های موجود ، مسلم بن عقیل ، پس از پذیرفتن نمایندگی امام حسین علیه السلام برای رفتن به کوفه ، از مکه به مدینه آمد و از آن جا با دو راه نما ، به سوی کوفه حرکت کرد ؛ امّا آن دو راه نما، راه را گُم کردند و هر دو از شدّت تشنگی ، هلاک شدند . مسلم و همراهانش با زحمت بسیار ، خود را به آب رساندند و از هلاکت ، نجات یافتند ؛ ولی او این حادثه را به فالِ بد گرفت و از این رو ، نامه ای به امام حسین علیه السلام نوشت و از به انجام رساندن این مأموریت ، عذرخواهی کرد . امام علیه السلام نیز در پاسخ وی ، ضمن متّهم کردن او به ترس از انجام دادن مأموریتش ، با استعفای وی مخالفت کرد و دستور اکید داد که به راه خود ، ادامه دهد .

این گزارش ها ، به دلایلی که بدانها اشاره می شود ، فاقد اعتبارند :

۱ . هیچ یک از این گزارش ها ، سند معتبری که بتوان بِدان اعتماد کرد ، ندارند .

۲ . بر اساس اسناد تاریخی ، مسلم، فاصله مکه تا کوفه را در مدّت بیست روز ، طی کرد ؛ زیرا وی در پانزدهم رمضان ، از مکه بیرون آمد و در پنجم شوّال ، وارد کوفه شد .[۱]با عنایت به این که فاصله مکه تا کوفه ، حدود هزار و چهارصد کیلومتر است ، او می بایست به طور متوسّط ، هر روز، هفتاد کیلومتر راه را طی کرده باشد و البتّه این ، جدا از چند روز توقّفی است که در مدینه داشته است . حال اگر بخواهیم در نظر بگیریم که وی پس از خارج شدن از مدینه ، قاصدی را به مکه فرستاده تا از امام علیه السلام کسبِ تکلیف کند ، چنانچه فرصتی را که برای پیدا کردن قاصد و اعزام او به مکه برای گرفتن پاسخ از امام علیه السلام و بازگشت قاصد از مکه لازم بوده، به مدّتی که خودِ او در مدینه مانده و مدّتی که برای استراحتْ نیاز داشته ، بیفزاییم ، زمان سفرش ، به طور قطع ، بیش از یک ماه می شود .

۳ . بعید به نظر می رسد راه نمایانی که به سختی های راه عادت دارند ، هر دو از تشنگی هلاک شوند ؛ امّا مسلم و همراهانش زنده بمانند.

۴ . فال بد زدن ، در فرهنگ اسلامی ، نکوهیده است .[۲]از این رو ، بعید به نظر می رسد که شخص والامرتبه ای همچون مسلم ـ که امام حسین علیه السلام او را به نمایندگی از جانب خود برای چنان مأموریت مهمّی انتخاب کرده ـ ، به بهانه فال بد زدن ، از نمایندگی امام علیه السلام استعفا دهد.

۵ . در نقل ابن کثیر ، تعبیر «استعفا» و «کناره گیری» نیامده است ؛ بلکه تنها مسلم از امام حسین علیه السلام نظر خواسته و کسبِ تکلیف کرده است.[۳]

۶ . متّهم شدن شخصیت بزرگی مانند مسلم به ترس و سستی در انجام دادن وظیفه از جانب امام حسین علیه السلام ، بعید است .

بر پایه این دلایل و قرائن ، می توان گفت : در موضوع استعفای مسلم از نمایندگی امام حسین علیه السلام و وقایع مربوط به آن ، تردید جدّی وجود دارد و چنین می نماید که ساختن این گونه داستان ها، توسّط هواداران بنی امیه و با هدف تحریف تاریخ عاشورا صورت گرفته است و جاعلان ، بسیاری از حقایق تاریخی را با داستان های جعلی در آمیخته اند.


[۱] ر. ک: ص ۷۳ (وارد شدن مسلم به کوفه و بیعت کوفیان با او).

[۲] ر . ک : میزان الحکمة : ج ۶ ص ۵۱۷ (فال بد زدن) .

[۳] ر . ک : ص ۶۸ ح ۱۰۳۶.