حسین بن سعید اهوازی(م حدود 245 ق)

وی در خاندانی از موالی امام سجّاد(ع) در کوفه به دنیا آمد.[۱] مدّتی در اهواز، ساکن بود[۲] سپس به شهر قم، مهاجرت کرد و در آنجا وفات یافت.[۳] او را در شمارِ اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی(ع) نام برده اند.[۴] سال وفات او معلوم نیست.[۵]

مکانت حدیثی

او از استادان بسیاری از کوفه و قم، درس آموخته و از آنان، نقل روایت کرده است. شمار استادان او را ۱۴۰ نفر یاد کرده اند که ابن ابی عُمَیر، بزنطی، حسن بن سعید، حمّاد بن عیسی، صفوان بن یحیی، عثمان بن عیسی، علی بن نعمان، فضّالة بن ایوب، قاسم بن محمّد، قاسم بن عروه و محمّد بن سنان از آن جمله اند.[۶] تعداد نوزده راوی نیز از او حدیث شنیده اند که برخی از آنان، عبارت اند از: احمد بن محمّد بن عیسی اشعری، حسین بن حسن بن اَبان و علی بن مهزیار.[۷] رجالیان، او را به وثاقت و جلالت، توصیف کرده اند.[۸] ابن ندیم، او و برادرش حسن را معروف ترین افراد عصر خویش در فقه، روایت، مناقب و دیگر علوم شیعی دانسته است.[۹]

احادیث و آثار

نام وی در کتب اربعه، در ۵ هزار و ۸۶۶ سند، در موضوعات مختلف فقهی، اعتقادی، اخلاقی و تفسیری واقع شده است.[۱۰] فهرست نگاران، کتاب های او با کمک برادرش حسن را سی کتاب یاد کرده اند[۱۱] که جزﺀ اصول و کتب معتمَد و مشهور شیعه به شمار می آیند؛[۱۲] این مجموعه کتاب ها در فهرست نجاشی ملاک سنجش کتاب های دیگر راویان قرار گرفته است.[۱۳] برخی از آن ها که امروزه وجود دارند عبارت اند از: کتاب المؤمن، در موضوع حقوق برادران دینی، حاوی ۲۰۱ روایت و کتاب الزّهد،[۱۴] در موضوع اخلاق و اعتقادات، با ۲۰۹ روایت.

[۱] . رجال النجاشی: ج۱ ص۱۷۱ ش۱۳۵.

[۲] . همان: ج۱ ص۱۷۲ ش۱۳۵، الفهرست، طوسی: ص۱۱۲ ش۲۳۰.

[۳] . الفهرست، طوسی: ص۱۱۲ ش۲۳۰.

[۴] . الفهرست، طوسی: ص۱۱۲ ش۲۳۰، رجال الطوسی: ص۳۵۵ ش۵۲۵۷ و ص۳۷۴ ش۵۵۳۸ و ص۳۸۵ ش۵۶۶۹.

[۵] . بر اساس طبقه و اینکه جزء اصحاب امام عسکری(ع) ذکر نشده است ، ظاهرا حدود سال ۲۴۵ ق وفات یافته است.

[۶] . معجم رجال الحدیث: ج۵ ص۲۴۵- ۲۴۸ ش۳۴۱۵۴.

[۷] . همان.

[۸] . رجال النجاشی: ج۱ ص۱۷۲ ش۱۳۵، الفهرست، طوسی: ص۱۱۲ ش۲۳۰، رجال الطوسی: ص۳۵۵ ش۵۲۵۷.

[۹] . الفهرست، ابن ندیم: ص۳۶۹.

[۱۰] . معجم رجال الحدیث: ج۵ ص۲۴۵ ش۳۴۱۵.

[۱۱] . رجال النجاشی: ج۱ ص۱۷۲ ش۱۳۵، الفهرست، طوسی: ص۱۱۲ ش۲۳۰.

[۱۲] . کتاب من لایحضره الفقیة: ج۱ ص۳.