169
تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری

اربعين نگارى

دانشمندان اسلامى از باب امتثال فرمايش پيامبر اكرم در حفظ چهل حديث ، در طول تاريخ ، به نگارش مجموعه هاى حديثى با محتواى چهل حديث از معصومان ، در يك يا چند موضوع ، دست يازيده اند . در دوره مورد بحث نيز چند نمونه از كتاب هاى چهل حديث ، گزارش شده كه در اين جا به معرّفى آنها مى پردازيم .

الف. آثار چاپى

1 . الأربعون حديثاً ، از شهيد اوّل (م 786 ق) . ۱
اين كتاب ، از مصادر بحار الأنوار است . ۲ كهن ترين نسخه خطّى اين كتاب ، نسخه نگاشته سلطان حسين محمّدى در مشهد مقدّس به سال 960 ق ، است . ۳ اين نسخه ، در تملّك محمّد محسن ، مشهور به «تاج حسين» بوده كه به دست محمّد على بن سيّد محمّد هاشم روضاتى رسيده و در حاشيه آن ، تعليقات و تصحيحاتى آمده و اجازه سيف الدين خادم بن مخدوم حسينى به جعفر بن امام الدين تهرانى نقل شده است . ۴ نويسنده الذريعة نيز نسخه اى نگاشته شده به سال 982 ق ، را نزد سيّد عبد الحسين ، رؤيت كرده است . ۵
اين كتاب ، يك بار به سال 1314 ق ، همراه با نثر اللئالى و يك بار به سال 1318 ق ، همراه با الغيبةى نعمانى و به سال 1407 ق ، جداگانه با تحقيق مؤسسة الامام مهدى عليه السلام و اشراف سيّد محمّد باقر موحّد ابطحى ، منتشر شده است .
به تصريح نويسنده ، بيشتر احاديث اين كتاب ، در باب عبادات شرعى است كه

1.الذريعة، ج ۱، ص ۴۲۷ (ش ۲۱۸۵).

2.بحار الأنوار، ج ۱، ص ۱۰.

3.الأربعون حديثاً، ص ۱۳ (مقدّمه).

4.همان جا.

5.الذريعة، ج ۱، ص ۴۲۷ (ش ۲۱۸۵) .


تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
168

نبوت و امامت است كه به سال 777 ق ، كتابت آن به انجام رسيده است . نسخه اى از اين كتاب ، در كتاب خانه مركزى دانشگاه تهران ، به خطّ تاج الدين صاعد بن شمس الدين طوسى ، در ضمن مجموعه اى موجود است كه تاريخ كتابت آن ، پانزدهم شوّال 986 است . بنا به گزارش محقّق تهرانى ، آغاز كتاب ، چنين است .
چون حكمت بسيار در قطره آب پديد آمد، بايد آن را آرنده اى بُود دانا... . ۱

6. اختصار تفسير على بن ابراهيم

اين كتاب ، نوشته شيخ كفعمى است . نويسنده رياض العلماء ، نسخه اى از آن را در شهر ايروان به خطّ نويسنده ، ملاحظه كرده است . ۲

7 . اختصار علل الشرائع

اين كتاب نيز اثر كفعمى است . ۳

8 . اختصار المَجازات النبويّة

اين كتاب نيز ار آثار كفعمى است . ۴

9 . اختصار زبدة البيان

زبدة البيان ، برگرفته از تفسير مجمع البيان ، توسّط بياضى نباطى است كه كفعمى ، آن را تلخيص نموده است . ۵

1.همان، ص ۲۰۳ (ش ۲۵۸۶).

2.رياض العلماء، ج ۱، ص ۲۲؛ موسوعة مؤلّفى الإمامية، ج ۱، ص ۳۱۰ ؛ الذريعة، ج ۱، ص ۳۵۵ (ح ۱۸۷۱).

3.موسوعة مؤلفى الإمامية ، ج ۱، ص ۳۱۱ (ش ۵) ؛ الذريعة ، ج ۱، ص ۳۵۶ (ش ۱۸۷۶).

4.الذريعة، ج ۱، ص ۳۵۸ (ش ۱۸۸۵)، موسوعة مؤلفى الإمامية، ج ۱، ص ۳۱۱ (ش ۱۰).

5.الذريعة، ج ۱، ص ۳۵۶ (ش ۱۸۷۵).

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده های هشتم تا یازدهم هجری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 83680
صفحه از 461
پرینت  ارسال به