همدان تحرير نموده است :
الف . بقعه ها و مزارهايى كه از آنها به «امامزاده» ياد مى شود به هفت دسته تقسيم مى شوند :
1 . مزارهايى چون بقعه فاطمه معصومه عليهاالسلام در قم و حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام در رى كه انتساب آنها به معصوم زاده اى با نام و مشخصاتِ معيّن قطعى و محرز است .
2 . بقعه هايى كه در انتساب آنها به آن امامزاده اطمينان كافى وجود دارد و اين اطمينان از طريق سخن يك يا چند مزارشناس موثق و يا راههاى ديگر حاصل شده است .
3 . بقعه هايى كه انتساب آنها به يكى از معصوم زادگان قطعى است ، امّا هويت مدفون در آن مجهول است . در اينجا مزارشناسان قرائنى را كنار يكديگر مى گذارد و احتمالى در نظر آنها قوى مى شود .
4 . بقعه هايى كه مزارشناسان در انتساب آنها به يكى از معصوم زادگان ترديدى ندارد ، امّا هويت فرد مدفون براى آنها مجهول است ؛ اگر چه به پيروى از مشهور مردم ، نام او را هم بدانند .
5 . مكانهايى كه در اثر ضعف قرينه ها ، مزارشناسان فقط در حد گمان مى توانند بقعه را منسوب به فلان فرد علوى بدانند .
6 . مكانهايى كه محقق پس از بررسى به اين نتيجه مى رسد كه اساسا مربوط بر علويان و امامزادگان نيست ، گرچه عامّه مردم از او به امامزاده تعبير كنند . مثل قبر منسوب به «مهدى علوى » در « ماسبذان» كه مربوط به مهدى خليفه عباسى است .
7 . بقعه هايى كه به امامزاده معروف هستند و با نامى هم در بين مردم ناميده مى شوند ، امّا مزارشناسان هيچ اطلاعى از آنها ندارند و حتى نمى توانند احتمالى در باره آنها بدهند . از اين مكانها به بقاع مجهول ياد مى شود .
ب . گاهى دو يا چند بعقه در مكانهاى مختلف منتسب به يك نفر ديده مى شوند كه نمونه بارز آن زينبيه شام و مصر است . در اينجا گاهى مزارشناسان با تحقيقات خود به نتيجه مى رسند و تكليف هر دو بقعه را روشن مى كنند و گاهى مرددّ مى مانند كه امامزاده مورد نظر در كداميك از بقاع مدفون است . در چنين حالتى پسنديده است همه آن اماكن به اميد رسيدن به ثواب زيارت شوند .
ج . در تعيين هويت فرد مدفون در يك مزار ، گاهى تنها رجوع به كتابهاى انساب و

است ، و محلّ دفنشان هم معلوم است ، و استحباب زيارتشان هم بالخصوص از ائمه اطهار مأثور است ، و زيارت مخصوص هم جهت ايشان وارد شده .
مثل حضرت اباالفضل العباس و حضرت على اكبر و حضرت معصومه ^۱ و حضرت حمزه سيّد الشهداء عليهم السلام .
صنف دوم امامزاده هايى كه جلالت قدر و محل دفنشان معلوم است ، و استحباب زيارتشان هم بالخصوص مأثور است ، لكن زيارت مخصوص از ائمه اطهار به جهت ايشان وارد نشده . مثل حضرت عبدالعظيم ، و مثل جناب قاسم بن موسى الكاظم عليه السلام كه در هشت فرسخى حلّه مدفون است .
صنف سوم امامزاده هايى كه جلالت قدر و محل دفنشان معلوم است ، لكن استحباب زيارتشان بالخصوص وارد نشده ، مثل جناب اسماعيل بن جعفر الصادق ، و احمد بن موسى الكاظم المعروف به شاه چراغ ، و برادرش محمّد بن موسى بن جعفر كه محل دفن هر دو در شيراز معلوم است ، و مثل سيّد محمّد بن الامام الهادى عليه السلام كه قبر شريفش در نزديكى « بلد» يك منزلى سامراء است و مثل حكيمه خاتون دختر امام جواد عليه السلام ... (دوازده نفر ديگر را در اين صنف ياد كرده است) .
صنف چهارم امامزاده هايى كه جلالت قدرشان معلوم است ، امّا محلّ دفنشان معلوم نيست مثل على بن جعفر عليه السلام كه در سه موضع قبّه و بقعه اى است منسوب به ايشان ، و حمزة بن موسى الكاظم عليه السلام ، كه در چهار موضع محتمل است قبر ايشان باشد ، و محمّد بن الامام جعفر الصادق عليه السلام ملقب به ديباج كه نيز در چهار مورد احتمال بودن قبر ايشان هست . ^۲
نيز نسب شناس عالى قدر و پژوهش گر امامزادگان غرب ايران اسلامى مرحوم حجة الاسلام والمسلمين حاج شيخ حسين عندليب زاده قدس سرهدر مقدمه كتاب امامزادگان