كردى، در حالى كه نه جنايت كردم و نه خيانت؟
فرمود: «ديدم صداى تو بلندتر از صداى صاحب دعواست». ^۱

7 / 6

مراقبت از قضاوت قُضات

۳۸۲.امام على عليه السلام ـ در عهدنامه اش به مالك اشتر، پس از آن كه چگونگى گزينش قُضات را گوشزد كرد ـ :آن گاه، از داورى او بسيار مراقبت كن. ^۲

۳۸۳.امام على عليه السلام ـ به شريح ـ :بپرهيز از آن كه حكمى را درباره قصاص يا حدود الهى يا حقوق مسلمانان، به اجراگذارى، مگر آن كه آن را بر من عرضه دارى. إن شاء اللّه ! ^۳

۳۸۴.امام صادق عليه السلام :آن گاه كه امير مؤمنان، شريح را به سمت قضاوت منصوب كرد، با وى شرط كرد كه داورى ها را به اجرا نگذارد، مگر آن كه بر او عرضه دارد. ^۴

7 / 7

پرهيزاندن از قضاوت ستمگرانه و ناآگاهانه

۳۸۵.امام على عليه السلام :زشت ترين كار، ستمِ قُضات است. ^۵

۳۸۶.امام على عليه السلام :آن كه داورى هايش ستم باشد ، قدرتش نابود شود. ^۶

۳۸۷.امام على عليه السلام :به درستى كه دشمن ترينِ آفريدگان ، نزد خداوند عز و جل دو

۳۷۷.امام على عليه السلام ـ در نامه اش به محمّد بن ابى بكر ـ :و هرگاه در ميان مردمْ داورى مى كنى، در برابر آنان فروتنى كن و به نرمى رفتار نما و گشاده رو باش و در نگاه كردن به گوشه چشم و خيره شدن، با برابرى رفتار كن، تا بزرگان، به ستمگرى ات به سود آنان طمع نكنند و ناتوانان، از عدالت تو بر آنها نااميد مباشند. ^۱

۳۷۸.امام على عليه السلام :آن كه حرفه داورى را پيشه سازد، بايد ميان مردم در اشاره و نگاه و نشستن، برابرى كند. ^۲

۳۷۹.امام على عليه السلام :سزاوار است كه قاضى، توجّه به يكى از صاحبان دعوا به تنهايى را كنار گذارد و نگاه خودش را ميان آنان، عادلانه تقسيم كند، و مگذارد كه صاحب دعوايى بر ديگرى ستم روا دارد. ^۳

۳۸۰.امام صادق عليه السلام :مردى بر امير مؤمنان، فرود آمد و چند روزى نزد او توقّف كرد. آن گاه نزاعى را بر او عرضه داشت كه ابتدا به امير مؤمنان، يادآورى نكرده بود. امير مؤمنان به وى فرمود: «آيا تو يك طرف دعوايى؟». گفت: بلى. فرمود: «از نزد ما بيرون شو. به درستى كه رسول خدا نهى كرد كه يك طرف دعوا مهمان شود، مگر آن كه طرف ديگر دعوا با او باشد». ^۴

7 / 5

عزل قُضات متخلّف از رعايت آداب

۳۸۱.عوالى اللئالى:به درستى كه اميرمؤمنان، ابوالاسود دئلى را به سِمت قضاوتْ منصوب كرد. سپس او را عزل كرد. [ ابو الأسود] به وى گفت: چرا مرا عزل