اسلام و نسخ ادیان

حسین سیاح ^۱

چكیده

نسخ، پایان یافتن زمانی چیزی را گویند. اسلام، ادیان آسمانی دیگر را نسخ‌شده می‌داند و بر آن به سختی پای می‌فشرد. آیه‌ها و حدیث‌هایی فراوان این سخن را پشتیبانی می‌كند. برخی بر این باور اند كه ادیان گذشته منسوخ نیست و هم ‌اكنون پیروی از آن رواست و از این رو به وادی كثرت‌گرایی درافتاده‌اند، ولی دلیل‌های آنان جملگی بی ‌پایه و ناپسند است. آموزه‌های اسلامی‌پشتیبانِ نسخ را می‌توان این‌گونه دسته‌بندی كرد: 1. آمادگی و انتظار اهل كتاب بر آشكار شدن اسلام؛ 2. فراخواندن اهل كتاب به اسلام و برپایی دلیل بر اثبات حقانیت آن؛ 3. نكوهش اهل كتاب در صورت سرپیچی از اسلام؛ 4. وعده پیروزی اسلام بر جملگی ادیان و 5. كثرت‌گرا نبودن پیامبران.

کلیدواژه‌ها: اسلام، نسخ، ادیان، قرآن، حدیث، معصومان، اهل كتاب.

طرح مسئله

در این روزگار كه گستره ارتباطات سر تا سر كره خاكی را در بر گرفته است، گونه رابطه پیروان ادیان با یكدیگر اهمیتی بسزا دارد. اما در این دوران، چندی و چونی پرسش‌های آدمیان نسبت به باورهای دیگر ادیان، دگرگونی ژرف و شگرفی یافته است. دوران جزم‌اندیشی و انحصارگرایی، دیگر به سر آمده است و انسان این روزگار به هیچ روی آن را بر نمی‌تابد. افزون بر آن برخی از روشن‌اندیشان به گستره كثرت‌گرایی گام نهاده‌اند و آن را راه حل مسئله برگزیده‌اند. در این میان، كاویدن دیدگاه قرآن و حدیث، دو منبع اصیل و اصلی شناخت اسلام، چه برای مسلمانان و چه