نصر بن مزاحم(م 212 ق)
ولادت
ابوالفضل، نصر بن مزاحم بن سيار منقرى، از مورخان بزرگ شيعه در كوفه به دنيا آمد ولى تاريخ درباره زمان تولد او ساكت است.
برخى او را از طبقه ابو مِخنف مىدانند و با توجه به اينكه نصر، عمرى طولانى داشته و ابو مخنف قبل از سال ۱۷۰ هجرى فوت كرده احتمال مىرود كه نصر متولد حدود سال ۱۲۰ هجرى باشد.
محل زندگى
نصر بن مزاحم بيشتر عمر خود را در بغداد به سر برده است. بغداد در آن زمان شهرى نو بنيان بوده ولى به دليل اينكه پايتخت و مركز خلافت بود چهرههاى سرشناس و مشهور علمى فراوانى را به سوى خود جذب كرده بود.
خطيب بغدادى در كتاب تاريخ بغداد، وى را به عنوان يكى از شخصيتهاى علمى بغداد نام برده است.
وثاقت و اعتبار
اين كتاب تنها كتاب نصر بن مزاحم است كه به دست ما رسيده و شهرت وى نيز بيشتر به خاطر همين كتاب است. وى در كتاب خود هماهنگى و نظم خوبى را در بيان حوادث تاريخى به كار برده است.
تاريخ دانان در اعتبار نصر بن مزاحم اختلاف نظر دارند كه ظاهرا دليل اين اختلاف، شيعه بودن اوست.
ابن حبّان وى را جزء شخصيتهاى ثقه و مورد اطمينان ذكر كرده. ابن ابى الحديد درباره ايشان گفته است:« نصر بن مزاحم شخصيتى ثقه و مورد اطمينان و استوار است و گفتهها و نقلهايش صحيح مىباشد. وى از روى هوى و هوس و دروغ چيزى نگفته است. او از مردان راوى حديث به شمار مىآيد.» اما عقيلى درباره او مىگويد:« نصر بن مزاحم شيعه است و در حديث و سخنان او اضطراب به چشم مىخورد، زيرا سخنانش با هم ناسازگار مىنمايد.» ابو حاتم درباره او مىگويد:« احاديث نصر بن مزاحم انحراف دارد و به احاديث وى عمل نمىشود.»
اساتيد
وى در شهر بغداد از محضر درس سفيان ثورى و شعبة بن حجاج و حبيب بن حسان و عبد العزيز بن سياه و يزيد بن ابراهيم شوشترى و ابو الجارود و زياد بن منذر بهره برده است.
شاگردان
از محضر درس وى شخصيتهايى همچون فرزندش حسين بن نصر و نوح بن حبيب قومسى و ابو الصلت هروى و ابو سعيد اشجع و على بن منذر طريقى و برخى شخصيتهاى كوفى بهره بردهاند.
تأليفات
وى تأليفات متعددى دارد كه به برخى از آنها اشاره مىكنيم:
۱- وقعة صفين ۲- الجمل ۳- الغارات ۴- مقتل حجر بن عدى ۵- مقتل حسين بن على عليه السلام ۶- عين الوردة ۷- اخبار المختار ۸- المناقب
وفات
نصر بن مزاحم در سال ۲۱۲ هجرى چشم از اين جهان بسته و به سوى معبود و معشوق خويش شتافت.
