امام علی علیه السلام
ـ في مُناجاتِهِ ـ: أنتَ الّذي في السَّماءِ عظَمَتُكَ، و في الأرضِ قُدرَتُكَ، و في البحار عَجائبُكَ، و في الظُّلُماتِ نُورُكَ.
ـ در مناجات خود ـ گفت : تو آنى كه بزرگيت در آسمان است و قدرتت در زمين و شگفتيهايت در درياها و نورت در تاريكيها .
بحار الأنوار : ج۹۷ ص۲۰۲
چکیده : بسیاری از آیات قرآن کریم، افزون بر تفسیر ظاهری، معنای باطنی نیز دارند. برخی از این تفسیرهای باطنی برخاسته از روایات تفسیری معصومین(ع) و صحابه است. آیه 107 سوره صافات که می‌فرماید: "وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظیمٍ" نیز از جمله این ...
نویسنده :
چکیده : منابع لغوی و تفسیری، واژۀ «العالَمین» را دارای دو معنا دانسته‌اند: «جهانیان»، یعنی آفریدگان یا ساکنانِ جهان؛ و «جهان‌ها»، یعنی جایی که آفریدگان در آن اقامت دارند. در مورد این واژه سؤالاتی وجود دارد که پاسخ‌های درخوری نیافته است. مثلاً ...
چکیده : تمامی زبان ها در طول تاریخ، دستخوش تغییر شده، به گونه ای که هیچ زبان و واژه ای از این قاعده مستثنی نیست. «بعل» از واژگانی است که در استعمال زبانی، دچار تطور شد. این تحقیق از چهار منظر قرآنی، ...
چکیده : مطالعۀ قرآن به‌عنوان یک متن مقدس، خصوصاً به‌دلیل اشتراکات موضوعی با محتوای کتاب‌های مقدس پیشین، همواره مورد توجه خاورشناسان بوده است. از آن‌جا که نحوۀ چینش آیات قرآن و ترکیب محتوایی آن‌ها برخلاف الگوی عهدین است، بارزترین خصیصۀ سبکی قرآن ...
چکیده : تبیین انسجام محتوایی در سوره‌های قرآن کریم رهیافتی موثر در نفی شبهه خاورشناسان درباره پراکندگی و ناپیوستگی متن قرآن کریم است. این نوشتار تلاش دارد تا به بررسی انسجام محتوایی در آیات سوره لقمان و کشف مفاهیم محوری برای تبیین ...
چکیده : روایات اسباب نزول از جمله مباحث مورد مطالعه در دو حوزه قرآن و حدیث است. در تفسیر الفرقان 288 روایت سبب نزول به کار گرفته شده است که بسیاری از آن‌ها با شرح و نقد مفسر همراه است؛ اما در ...
چکیده : یکی از مهم ترین محورهای ارزیابی حدیث، یافتن شواهد قرآنی حدیث است. در این فرایند، هرچه شواهد قرآنی واضح تر باشد، بر ارزش و غنای حدیث افزوده خواهد شد. حدیث رفع - که در آن برخی موضوعات از امت پیامبر ...
چکیده : افادة انما للحصر و ان كان من الواضحات التي ربما يستعجب القارئ الكريم من تخصيص البحث فيها، لكن لما استشكل فيها شرذمة يسيرة فاضطرب فيها بعض الفضلاء فلا بأس بصرف الكلام إلى كلمة موجزة موضحة فيها، لما فيها من الثمرات ...
چکیده : دانشوران مسلمان همواره از قرآن و سنت به مثابه مهم ترین سرچشمه های فهم آموزه های دینی یاد کرده اند، سنت و حدیث، خواه مترادف باشند یا به معنای حکایت گری حدیث برای سنت، نقش ویژه ای در تفسیر قرآن ...
چکیده : نوشتار حاضر، از وجوه مختلفی به بازکاوی قصه منع حضرت داوود از ساختن بیت المقدس پرداخته است. در بررسی سندی، وجود راویان غیرقابل اعتماد و ضعف ارسال در سلسله سند، صلاحیت اعتمادسازی به حدیث از بین برده است. در بخش ...
چکیده : سوره قصص، به اتفاق آرای مفسران، در سالهای میانی حضور پیامبر(ص) در مکه به طور پیوسته نزول یافته است؛ اما برخی با تکیه بر اسباب نزول و روایات تفسیری، تاریخگذاری آیه 85 این سوره را به آستانه هجرت، زمانی که ...
چکیده : دیدگاه های مختلف مطرح شده در باب رابطه قرآن و حدیث و میزان نقش روایات تفسیری در تفسیر قرآن، تاکنون بر پایه های فرضی و نظری پیشرفته است. بر این اساس، تلاشهای انجام شده، در خلأ یک جامعه آماری عینی ...
چکیده : نقد قرآن‌محور احادیث و بالاخص روایات تفسیری در مقام چیستی و چگونگی و در مقام کاربست و تطبیق ضرورت دارد. پژوهش حاضر، با هدف پاسخ به این موضوع، از حیث ارائه مبانی عرضه حدیث بر قرآن بر پایه سیره معصوم: ...
چکیده : يكي از روش هاي تفسيري قرآن كه در سال هاي اخير با كوشش هاي علامه طباطبايي و پس از وي آيت الله جوادي آملي مورد توجه قرار گرفت، روش قرآن به قرآن مي باشد. آيت الله جوادي آملي در مقدمه ...
چکیده : آگاهي از روش تفسيري امام حسن و امام حسين(علیهما السلام) به عنوان دو سبط و وارثان علم پيامبر، ما را به سوي استفاده صحيح و روشمند از قرآن رهنمون ميسازد. اين دو امام بزرگوار گرچه در دوران پر آشوبي زندگي ...
چکیده : امام صادق با تشكيل كلاس هاي متعدد تفسيري علاوه بر تفسير قرآن و تربيت عدهاي كثيري از مفسران بزرگ، نقش فعالي در ارائه تفسير مناسب و موافق با تعاليم نبوي، داشته است، مباني تفسيري آن حضرت؛ دوري از تفسير به ...
چکیده : در اين مقاله، روشي شناسي كشف ساختار موضوعي قرآن كريم بر اساس يك ايده بنيادي در داده كاوي و شيوه هاي مرتبط با آن ارائه شده و آن اين كه در برخي از متون، فراواني گونه هاي واژه ها، شاخص ...
چکیده : تفسير مناهج البيان في تفسير القرآن اثر قرآن پژوه و مفسر معاصر آيت الله شيخ محمد باقر ملكي ميانجي از جمله تفاسيري است كه مولف آن در كنار روش تفسير قرآن به قرآن و ارائه بحث هاي متنوع اعتقادي، اخلاقي، ...
چکیده : آن‌ها که فی‌الجمله حجیت و کارآمدی روایات را در تفسیر باور دارند، برای دستیافتن به احادیث معتبر تفسیری دیدگاههای گوناگونی دارند که به مبانی آن‌ها برمیگردد. آیت الله معرف، قرآن پژوه برجسته این عرصه، در عناوین مختلف این باب دیدگاه ...
چکیده : معرفة مفردات القرآن الکریم یحتاج الی معرفة مسائل اللّغة نظریّا و مهارة اللّغة عملیّا. لهذا الاساس، خطّة المادّة الدّراسیّة «مفردات القرآن بین النّظریّة و التّطبیق» یحتاج لکماله و تمامه الی جزئین کلّیین فی کلّ واحد من الجلسات الدّراسیّة الاکادمیّة؛ جزء ...
چکیده : بینامتنیت ازجمله مباحث نوین در حوزة مطالعات ادبی است که به بررسی روابط بین دو متن می‌پردازد. نظریه‌پردازان مختلف با خاستگاه‌ها و تحلیل‌های متفاوتی به تبیین این روش پرداخته‌اند. ژنت از نامدارترین نظریه‌پردازان متأخر در این زمینه است که به ...
چکیده : گرچه بیشتر روایات فضائل قرائت قرآن با ذکر سند همراه است، اما به دلایلی نمی‌توان در مورد آن‌ها حکم کلی صادر کرد. زیرا ذکر سند به تنهایی کافی نیست و باید میزان ارزش و اعتبار آن‌ها نقد و بررسی شود. ...
چکیده : حدیث سالاری یا ترجیح مقتضای احادیث بر مقتضای ظاهر آیات قرآن کریم، دربسیاری ازتفسیرها وتعبیرهای مفسران و محققان علوم قرآنی دیده می‌شود که در مفهوم نظری و از حیث مصداق و نمونه نیازمند بررسی و کنکاش است. در زمینه مصداق ...
چکیده : یکی از شیوه های کاربسته در قرآن کریم برای شیواگویی، روگردانی از ادبیات و سبک گفتار روزمرّه است. روزمرّه نبودن کلام، یکی از شیوه‌هایی است که گاه ادیبان با کاربرد آن به کلام خود گیرایی می‌بخشند؛ و به آن آشنایی ...
چکیده : کیفیت نزول آیات سوره‌ها را می‌توان از جهات گوناگون، از جمله این که آیا میان نزول آیات هر سوره، آیاتی از سوره‌های دیگر فاصله انداخته است یا نه، بررسی کرد. گروهی اعتقاد دارند که آیات سوره‌ها به‌صورت آشفته و بدون ...
چکیده : خداوند در قرآن کریم علاوه بر استخدام صیغۀ امر، مجموعه‌ای از ساختارهای خبری را نیز برای بیان مطلوب خویش به‌کار گرفته است. دانشیان اصول فقه به‌طور جدی از این ساختارها بحث نکرده‌اند و بیش از همه به معنا و دلالت ...
چکیده : قرآن کریم معجزه جاویدان خداوند و زیباترین سخن است. گزینش و چینش واژه ها، هماهنگی معانی و استواری نظم از جمله عوامل این زیبایی ها می باشد که رکن آشکار اعجاز نیز به شمار آمده است. مطالعه این جنبه زیباشناختی ...
چکیده : مطابق برخی روایات اهل بیت (ع) نزول سوره مبارک «الم نشرح» و به ویژۀ آیۀ ماقبل پایانی آن که می فرماید: «فَإِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ» به واقعۀ غدیر و جریان نصب حضرت علی (ع) به امامت امت اسلامی مربوط بوده، تقدیر ...
چکیده : یکی از مسائل مربوط به اعجاز قرآن کریم، تقسیم معجزات به عقلی و حسی است. اما این تقسیم چگونه به وجود آمد و مقصود دانشمندان مسلمان از عقل در این تقسیم، عقل چه کسانی است؟ در پژوهش حاضر با بررسی ...
چکیده : امروزه یکی از ارکان اصلی تغنّی و زیباخوانی قرآن که مورد توجه جدی قاریان و مخاطبان ایشان است، به کارگیری قوانین تجویدی در کنار دیگر مؤلفه های مؤثر مانند «صوت و لحن» و رعایت «وقف و وصل» در تلاوت قرآن ...
