بازکاوی موضوع تقوا در نهجالبلاغه براساس اصول ادب
سال
1400 / شماره پیاپی
34 /
صفحه
1-19
چکیده :
تعامل بهعنوان یک اصطلاح در حوزة زبانشناسی اجتماعی مترادف با رابطة کلامی است که فهم گفتگو در آن مستلزم توجه به عوامل بیرونی و درونی است. ادب راهبردی مرتبط با تعامل است که در آن از وجهة افراد و حفظ یا تهدید وجهة آنها طبق اصول خاصی سخن به میان میآید. با این تفاسیر آگاهی از چگونگی وجهة مخاطب در کنشهای گفتاری با بررسی آنها بر مبنای اصول ادب امکانپذیر است. بر همین اساس، در مقالة حاضر سخنان امام علی(ع) راجع به موضوع تقوا در نهجالبلاغه محور پژوهش قرار گرفت و کنشهای گفتاری موجود در آن بر مبنای اصول مذکور با روش توصیفی- تحلیلی موردبررسی واقع شد. این بررسی از آن جهت حائز اهمیت است که موضوع تقوا در کلام کسی که خود اسوة پرهیزکاران است، تاکنون با چنین رویکردی واکاوی نگردیده است. نتیجة پژوهش نشان داد که بیان مستقیم از بسامد بیشتری برخوردار است کهاین امر بیانگر وجود صراحت در کلام امام(ع) و انطباق میان کنش بیانی و کنش منظوری در بالاترین درصد از نمونههای موردبررسی است. با این حال، اختصاص یافتن شواهد زیاد به بیان مستقیم تأثیر منفی بر وجهة مخاطب نداشته است؛ چراکه عواملی چون شگردهای تلطیفکننده، صمیمیت و فاصلة اجتماعی اندک، وجهۀ او را از تهدید حفظ کرده است.
کلیدواژههای مقاله :زبانشناسی اجتماعی، تعامل، ادب، نهجالبلاغه، تقوا