اسناد ويژه «كافى» در «وسائل الشيعة» - صفحه 166

از كافى است ، با اين كه نام كلينى در سند نيامده است . با كشف اين موارد ، گستره مواردى كه تهذيب الأحكام به عنوان نسخه اى از كافى به شمار مى آيد ، وسيع تر مى گردد . برخى از دوستانمان در مؤسسه دار الحديث ، تصحيح در اخير كافى ، از اين تلاش ها در شناخت عبارت صحيح كافى بهره جسته اند .

چند نكته مفيد

در پايان مقدّمه ، تذكر چند نكته مفيد به نظر مى آيد كه بويژه مصحّحان كتب حديثى بايد به اين نكات توجّه كافى داشته باشند .

نكته اوّل

پيش تر اشاره كرديم كه در وسائل الشيعة براى نقل از چند مصدر ، يك نقل را به عنوان نقل اصلى آورده ، پس از آن ، به سند حديث در نقل ديگر اشاره كرده و پس از رساندن سند به قسمت مشترك دو نقل ، با كلماتى همچون «مثله» يا «نحوه» ، همسانى دو نقل را مى رساند . با تتبّع در نقل صاحب وسائل در مى يابيم كه ايشان در نقل هاى ذيلى ، تنها به ذكر اختلافات مهم ، بسنده كرده ، از اكثر اختلاف نسخه ها در مى گذرد . لذا محقّقان و مصحّحانى كه از وسائل الشيعة به عنوان نسخه اى از كتب حديثى متقدّم بهره مى جويند ، بايد توجّه داشته باشند كه آيا اين نقل ، نقل اصلى است يا ذيلى ؟ در نقل ذيلى ، تنها در موارد تصريح شده مى توان به گزارش وسائل الشيعة اعتماد ورزيد .
در كتاب جامع احاديث الشيعة ، تلاش شده كه اختلاف حديث در كتاب هاى اربعه حديثى نقل شود ؛ ولى به اختلاف نقل كتاب هاى اربعه با ديگر كتب حديثى ، توجّهى نشده است ۱ و همين امر ، سبب شده كه گاه در مباحث فقهى يا اصولى ، از روايتى ، برداشتى شده باشد كه با عنايت به اختلاف نقل حديث ، برداشت ناتمامى است .

1.ر . ك : جامع أحاديث الشيعة ، مقدّمه ، «منهج الكتاب ومأخذه» ، الثامن ، ج ۱ ، ص ۲۴ .

صفحه از 236