بررسی جلوه‌های بصری عیون اخبار الرضا در فالنامه تهماسبی

نشریه : فصلنامه فرهنگ رضوی

نویسنده : پديدآورنده : مرضیه علی پور

چکیده :

در هنر مصورسازی نسخه‌ها که همواره تحت تأثیر تفکر مذهبی هنرمندان وحامیان آنها قرار داشته است، بخش عمده‌ای از آنها روایت‌های مربوط به پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) ایشان را متجلی ساخته‌اند. رویکرد هنرمندان به این مضامین موجب بروز جلوه‌های خاصی از پردازش تمثیلی، نشانه‌ای و انتزاعی درجهت روایتگری نسبت به سایر موضوع‌ها در نگارگری شده است تا مضامین شیعی را به زبان تصویری انعکاس دهند. مهم‌ترین منابع تصویرسازی برای هنرمندان شیعی،کتاب‌های حدیثی مانند عیون اخبارالرضا هستند که به‌ویژه به فضائل و معجزه‌های ائمه اطهار(ع) پرداخته‌اند. یکی از نسخه‌های مصورکه به مضامین شیعی پرداخته فالنامه تهماسبی است که در آن، نگاره‌هایی منتسب به امام رضا(ع) احتمالاً با الهام از روایت‌های شیخ صدوق به تصویر درآمده‌اند. این نوشتار ضمن بررسی زندگانی شیخ صدوق، ویژگی‌های نگاره‌های رضوی موجود در فالنامه و نحوه انعکاس روایت‌های رئیس‌المحدثین در آن‌را به شیوة توصیفی ـ تحلیلی مطالعه کرده است. براساس پژوهش‌ها، هنرشیعی با بهره‌مندی از آموزه‌های ناب تشیع و عناصرنمادین، تلاش بی‌شائبه فرهیختگان دینی و هنری در دوره‌های مختلف را به نمایش گذاشته است.